Zakażenia pasożytnicze u dzieci
Zabawa w piaskownicy, jedzenie jagód prosto z krzaczka czy
obdarowywanie całusami swojego zwierzaka to normalne zachowania dla większości
dzieci. Niewielu rodziców jednak zdaje sobie sprawę, że czynności te mogą być niebezpieczne dla
zdrowia dziecka, gdyż narażają je na kontakt z pasożytami. Zakażenia pasożytniczego przewodu pokarmowego występują szczególnie często wśród dzieci
młodszych, które nie potrafią
jeszcze dobrze dbać o higienę. Zagrożone są zwłaszcza nieustannie wkładające ręce do buzi
kilkulatki. Dodatkowo ich nie w pełni
wykształcony układ odpornościowy ułatwia rozwój zakażenia.
Polska należy do krajów o rzadkim występowaniu
chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego. Do najczęstszych zakażeń pasożytniczych
przewodu pokarmowego, występujących u 10% dzieci, należą owsica
i lamblioza.
OWSICA
Występuje zwykle u dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Chorobę wywołuje owsik ludzki (Enterobius vermicularis). Do zakażenia dochodzi przez
połknięcie jaj. Następnie dojrzałe
samice wędrują z przewodu pokarmowego do okolicy odbytu i tam
na skórze składają jaja, które po kilku godzinach dojrzewają i są
zdolne do ponownego zakażenia. Świąd skóry odbytu powoduje drapanie, dlatego
skóra w tej okolicy jest podrażniona, czasem zmieniona zapalnie. Co więcej w
wyniku drapania dziecko może przenieść jaja bezpośrednio do ust co nazywa się autoinwazją.
Źródło zakażenia: człowiek.
Owsik łatwo przenosi się drogą
pokarmową: głównie przez skażone ręce
(kontakt bezpośredni z zarażoną osobą lub pośrednio przez jej bieliznę,
ubranie, pościel, ręcznik lub skażone zabawki, deski sedesowe, wanny) lub skażony pokarm, a także drogą
inhalacyjną poprzez cząsteczki kurzu.
Objawy: nocny
świąd okolicy odbytu, brak apetytu, bladość skóry, cienie pod oczyma.
Obecne mogą być też bóle brzucha, nudności, luźne stolce, epizody nocnego moczenia, nadpobudliwość nerwowa mogąca przejawiać się częstym płaczem bez powodu, zgrzytaniem zębami, obgryzaniem paznokci,
problemami z koncentracją, bezsennością. Często
przebieg bezobjawowy.
Rozpoznanie: na podstawie charakterystycznych
objawów klinicznych, obserwacji pasożytów w okolicy odbytu lub w kale oraz badania mikroskopowego wymazu z
okolicy odbytu.
Leczenie: dotyczy wszystkich członków rodziny!
Przyjmowanie leków
przeciwpasożytniczych- pyrantel (jednorazowo a potem powtarza się po 2 tyg.
ze względu na częste reinwazje).
Przestrzeganie zasad higieny:
- Dokładne mycie rąk.
- Krótko obcięte paznokcie.
- Zachowywanie higieny osobistej! Mycie się rano i wieczorem-
szczególnie starannie należy obmywać okolice krocza i odbytu, co umożliwi usunięcie większości jaj złożonych przez owsiki. Należy podmywać się po
każdym wypróżnieniu.
- Codzienna zmiana bielizny osobistej i pościelowej oraz ręczników (należy prać je w gorącej wodzie i prasować gorącym żelazkiem). Każdy członek rodziny powinien używać osobnego ręcznika. Najlepiej jest mieć dwa osobne ręczniki – jeden do rąk, drugi do reszty ciała.
- Spanie
w obcisłej piżamie, zakładanie dziecku na noc rękawiczek z jednym
palcem, co ma ograniczyć drapanie okolic odbytu.
- Utrzymywanie
w nienagannej czystości łazienki i ubikacji.
- Dokładne
sprzątanie mieszkania, mycie zabawek.
Od zarażenia do pojawienia się jaj w kale mija średnio 2–8 tyg. Zakażona osoba jest zakaźna dla kontaktujących się z nim osób przez cały okres wydalania jaj (zachowują
zakaźność w pomieszczeniach przez 2–3 tyg.).
Mycie rąk przed posiłkami i przygotowywaniem potraw oraz
po wyjściu z ubikacji, unikanie obgryzania paznokci i drapania
okolicy odbytu, mycie owoców i jarzyn, unikanie pokarmów nieznanego
pochodzenia.
LAMBLIOZA
To choroba pasożytnicza przewodu
pokarmowego wywoływana przez pierwotniaki z gatunku Giardia Intestinalis.
Źródło zakażenia: człowiek oraz wiele
gatunków ssaków domowych (psy, koty) i dzikich (np. bobry).
Zarażenie szerzy się drogą pokarmową przez :
- skażone ręce
- wodę : picie nieprzegotowanej wody ze strumieni, rzek i
jezior.
Choroba często przebiega bezobjawowo. Możliwe objawy obejmują:
- brak
łaknienia, ból brzucha, nudności, wzdęcia, wymioty, nawracające biegunki
- ból
głowy, zmęczenie, bezsenność
- reakcje
uczuleniowe z różnego rodzaju wysypką
- stan
podgorączkowy
Rozpoznanie: Badanie parazytologiczne kału na
obecność cyst.
Leczenie:
Leki
przeciwpierwotniakowe –
metronidazol. Ze względów epidemiologicznych należy leczyć każdego
zarażonego bez względu na występowanie objawów klinicznych, w tym
wszystkich zarażonych współdomowników chorego.
Przestrzeganie standardów sanitarno-higienicznych.
Dokładne mycie owoców i jarzyn w czystej wodzie,
unikanie pokarmów nieznanego pochodzenia, unikanie picia wody nieznanego
pochodzenia oraz wody ze strumieni, rzek i jezior (gotowanie niszczy
cysty).
Zakaz korzystania z kąpielisk przez chorych
na giardiozę do 2 tyg. po ustąpieniu objawów.
GLISTNICA
Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to robak
żyjący w jelicie cienkim człowieka. Do zarażenia dochodzi na skutek połknięcia
jaj inwazyjnych (jaja zawierające larwę) np. z zanieczyszczonym pokarmem.
Jaja są wydalane w dużej liczbie ze stolcem i dojrzewają
w wilgotnej glebie z dobrym dostępem powietrza przez ok. 3 tyg.
do postaci inwazyjnej.
Źródło zakażenia: człowiek.
Zarażenie szerzy się
drogą pokarmową przez:
- pożywienie: spożywanie niemytych surowych warzyw i owoców (np. truskawek
z plantacji nawożonych odchodami ludzkimi)
- brudne ręce skażone
jajami glisty (zabrudzone ziemią)
Objawy:
W większości przypadków przebieg bezobjawowy, niekiedy
tylko ból brzucha. Wydzieliny i wydaliny glist oddziałują na człowieka
alergizująco i toksycznie, co może objawiać się:
- bólami brzucha, niestrawnością
- mdłościami, wymiotami
- biegunkami lub zaparciami
- zaburzeniami łaknienia
- wysypkami, świądem skóry
- kaszlem, dusznością
- bólami głowy, rozdrażnieniem
- obrzękami twarzy i rąk
Obecność dużej liczby glist w jelicie może doprowadzić do
jego niedrożności, wymagającej interwencji
chirurgicznej.
Chory nie jest zakaźny
dla kontaktujących się z nim osób.
Rozpoznanie: Wykazanie jaj glisty w stolcu
w badaniu mikroskopowym. Badanie wykonuje się 3-krotnie w odstępach
3–5 dni.
BĄBLOWICA
Bąblowica jest chorobą
odzwierzęca, wywołaną przez tasiemca bąblowcowego. Zarażenie tym pasożytem
powoduje powstanie torbieli w narządach wewnętrznych: w wątrobie,
śledzionie, płucach, kościach i mózgu. Wyróżnia się dwie postacie choroby.
W Polsce najczęściej występuje bąblowica jednokomorowa (Echinococcus
granulosus). Bardzo rzadko występuje bąblowica wielokomorowa (Echinococcus
multilocularis) o zdecydowanie cięższym przebiegu. Dotyczy głównie wątroby, powodując znaczne jej
powiększenie.
Źródło zakażenia:
Człowiek zaraża się bąblowicą
drogą pokarmową, spożywając jaja
tasiemca poprzez: żywność (świeże,
niemyte jagody i inne owoce runa leśnego, warzywa, zioła, woda) zanieczyszczoną psimi odchodami (
bąblowica jednokomorowa) lub odchodami
lisimi (bąblowica wielokomorowa). Do zarażenia może także dojść przez brudne ręce, skażone podczas głaskania
psa lub kota, dotykania dzikich zwierząt lub zanieczyszczonej gleby
i roślin.
Objawy obejmują bóle brzucha zlokalizowane w prawym podżebrzu,
bóle głowy, wymioty, jednak w większości przypadków choroba przebiega
bezobjawowo. Torbiele wykrywane są najczęściej przypadkowo w badaniach
obrazowych wykonywanych z innych przyczyn.
Leczenie: Najbardziej skutecznym sposobem jest całkowite
chirurgiczne usunięcie torbieli.
Najlepszym środkiem zapobiegawczym
jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny, częste mycie rąk, niepodawanie
do jedzenia nieumytych owoców leśnych.
Choć niektóre przypadki bąblowicy
mogą być śmiertelne, zwłaszcza jeśli dojdzie do pęknięcia torbieli, to uspokajająco
działa fakt, że ryzyko zarażenia bąblowicą w Polsce istnieje, ale jest
ogólnie bardzo małe. Poza tym bąblowica rozwija się powoli przez wiele lat
i prawidłowo leczona jest uleczalna.
TASIEMCZYCA
Tasiemce to robaki płaskie, mające wydłużone
i przypominające taśmę ciało, sięgające długością nawet do 40 m. U ludzi bytuje
najczęściej tasiemiec nieuzbrojony(T. saginata). Rzadsze są tasiemce uzbrojone (T. solium) - nazywane tak z powodu obecności
haczyków i przyssawek, które służą do przytwierdzania się do ściany jelit.
Bardzo rzadko występują takie gatunki jak tasiemiec karłowaty (H. nana), bruzdogłowiec
szeroki ( D. latum) czy
też tasiemiec psi (D. caninum).
Źródło zakażenia: Do zakażenia dochodzi poprzez spożycie surowego mięsa lub niedogotowanego
mięsa z obecnością larw tasiemca, w zależności od gatunku: wołowego (T. saginata),
wieprzowego (T. solium) lub rybiego (szczupak, okoń, łosoś
i inne słodkowodne gatunki (D. latum) zawierającego larwy, albo jaja tasiemca karłowatego (skażony pokarm, woda, brudne ręce).
Objawami, które mogą występować w
przypadku tasiemca u dziecka, są:
- ogólne
osłabienie,
- bóle
brzucha,
- brak
apetytu,
- nudności,
- niedokrwistość
Obecność tasiemca nie zawsze daje
objawy kliniczne. Zakażenie tasiemcem uzbrojonym bywa bardzo niebezpieczne, gdyż może ono prowadzić do wągrzycy – rozsiewu postaci larwalnej. Szczególnie
niebezpieczne jest zajęcie ośrodkowego układu nerwowego, które może przebiegać
z objawami wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, takimi jak m.in. drgawki czy
zaburzenia psychiczne. Gatunek bruzdogłowca szerokiego może powodować
niedokrwistość z niedoboru witaminy B12.
Najlepszą metodą prewencji
zakażenia jest unikanie spożywania surowego i niedogotowanego mięsa.
Rozpoznanie postawione jest na podstawie objawów klinicznych, a także wymazu
kału na obecność członów lub jaj tasiemca. Pomocne bywają badania radiologiczne
i serologiczne.
TOKSOKAROZA
Toksokarozę nazywaną przez epidemiologów „chorobą piaskownic” powodują larwy
glisty psiej lub kociej (toxocara canis, toxocara cati).
Zarażone zwierzęta wydalają jaja pasożytów z kałem. Dzieci zarażają się
przez brudne ręce, np. po zabawie w ziemi, w piaskownicy, czasami
jedząc piasek. Źródłem zakażenia mogą być też niemyte owoce z własnego
ogrodu.
Larwy glisty psiej i kociej
wędrują w organizmie człowieka i mogą w nim przeżyć ok. 10 lat. Zarażenie nie przenosi się z człowieka
na człowieka. Większość zarażonych nie ma żadnych objawów klinicznych.
U części z nich mogą występować bóle brzucha, nudności, gorszy
apetyt, stany podgorączkowe, zmiana dotychczasowego zachowania. Ponieważ glisty
psie i kocie nie przebywają w przewodzie pokarmowym człowieka, nie
można ich wykryć badaniem kału.
Zapobieganie toksokarozie polega na
odrobaczaniu zwierząt domowych, utrzymywaniu ich sierści w czystości
i przestrzeganiu zasad higieny.
TOKSOPLAZMOZA
Toksoplazmoza jest bardzo
częstą, odzwierzęcą chorobą pasożytniczą, która jest przenoszona drogą
pokarmową: przez jedzenie, napoje lub brudne ręce. Zakażenie przebiega najczęściej bezobjawowo, czasem
pojawia się gorączka z powiększeniem węzłów chłonnych i ustępuje
samoistnie bez leczenia.
Toksoplazmozą można zarazić się
tylko raz w życiu. Jej okres wylęgania wynosi około od 5 do 23 dni.
Źródłem zakażenia najczęściej jest żywność: surowe mięso zarażonych zwierząt zawiera otorbione pasożyty, tzn.
torbiele rzekome. Surowe warzywa
i jarzyny mogą być skażone z zewnątrz kałem kotów zawierającym
oocysty. Koty wydalają oocysty Toxoplasma gondii jedynie
przez około 2 tygodni po zarażeniu.
Toksoplazmoza jest szczególnie groźna dla
kobiet ciężarnych, ponieważ pasożyt może przeniknąć do płodu (toksoplazmoza wrodzona).
Rutynowe odrobaczanie
Wielu rodziców martwi się potencjalnym zarażeniem dziecka pasożytem od domowego zwierzaka i
zadaje lekarzom pytanie o możliwość ewentualnego przeleczenia dziecka „ na
wszelkie wypadek”. Profilaktyczne przyjmowanie leków przeciwpasożytniczych nie
jest jednak zalecane. Kontakt dziecka z psem, u którego stwierdzono
tasiemca wiąże się z bardzo małym ryzykiem zarażenia. Profilaktyczne
stosowanie leków przeciwpasożytniczych po kontakcie nawet z zarażonym
psem, przez większość lekarzy uważane jest za nieprawidłową praktykę. Poza tym nie ma
uniwersalnego leku, skutecznego w leczeniu wszystkich chorób
pasożytniczych. Dodatkowo takie leczenie niepotrzebnie naraża pacjenta
na działania niepożądane leków. Nadużywanie leku bez potrzeby może też doprowadzić
do lekooporności i braku odpowiedniego
środka leczniczego w przyszłości, w sytuacji, gdy będzie on naprawdę konieczny.
„Rutynowe odrobaczanie” dzieci nie jest zatem optymalne. Lepiej skoncentrować
się na zapobieganiu, a dopiero w przypadku realnego zakażania wdrożyć
leczenie.
PROFILAKTYKA chorób pasożytniczych
Przyczyną wielu chorób
pasożytniczych są zaniedbania w zakresie higieny osobistej, dlatego odpowiedni
sposób postępowania daje dużą szansę na uniknięcia zakażenia.
Jak ustrzec się zakażenia
pasożytniczego?
W domu:
ü Myj ręce! Przypominaj o tym swojemu dziecku
każdorazowo po wyjściu z ubikacji, przed jedzeniem i przed przygotowaniem
posiłków, po zabawie w piaskownicy i kontakcie ze zwierzętami!ü Dokładnie
myj owoce i warzywa, jagody i zieleninę, szczególnie spożywane w stanie
surowym.
ü Nie jedz
surowego lub niedogotowanego mięsa czy ryb. Spożywaj je wyłącznie po
prawidłowej obróbce: dobrze upieczone, ugotowane lub wysmażone.
ü Pij tylko filtrowaną wody.
ü Jeśli
posiadasz kota lub psa, nie zapomnij o ich regularnym odrobaczaniu- co najmniej 4 razy do roku przy pomocy preparatów
zalecanych przez lekarzy weterynarii.
ü Utrzymuj
w czystości futro swojego zwierzaka, pomocne może być stosowanie obroży
i szamponów przeciw pchłom.
ü Po powrocie ze spaceru wytrzyj swojemu pupilowi łapy i pysk.
ü Naucz
dziecko rozsądnie zachowywać się w kontakcie ze zwierzętami domowymi. Niech nie
pozwoli na lizanie twarzy czy wchodzenie do łóżka nawet ukochanemu psu czy
kotu.
ü Zadbaj by
Twoje dziecko miało krótko obcięte, czyste paznokcie.
ü Zwróć uwagę
dziecku, żeby nie obgryzało paznokci, ołówków itp.
ü Dokładnie
sprzątaj mieszkanie, warto pozbyć się z mieszkania starych, zakurzonych dywanów czy mebli.
Myj zabawki swojego dziecka.
Poza domem:
ü Jeśli masz
gospodarstwo rolne, pamiętaj, że upraw nie wolno nawozić fekaliami ludzkimi ani
opróżniać szamb na pola uprawne!
Hodowla zwierząt musi przebiegać w warunkach, które nie dopuszczają do kontakt ludzi z odchodami zwierzęcymi.
ü Nie
dopuszczaj do kontaktów dziecka z nieznanymi, a zwłaszcza bezpańskimi
zwierzętami.
ü Używaj
gumowych rękawic przy wykonywaniu prac w ziemi, takie same załóż swojemu
dziecku, jeśli chce Ci pomóc wyrywać
chwasty czy pielić grządki.
Na placu zabaw:
Piaskownice, w których bawią się dzieci
mogą stanowić źródło pasożytów. Przyjazna dziecku piaskownica
powinna być zabezpieczona siatką lub
płotem, tak aby uniemożliwić zwierzętom wstęp i zanieczyszczanie terenu
odchodami. Dodatkowo dobrze, gdy jest przykrywana plandeką na noc. Ponadto piasek
w piaskownicy powinien być systematycznie czyszczony i zmieniany (przynajmniej
2 razy do roku), gdyż jaja wielu
pasożytów są bardzo odporne na działanie warunków zewnętrznych i mogą
przetrwać w glebie nawet kilka lat.
Pilnuj, żeby podczas zabawy w
piaskownicy dziecko nie brało do buzi rąk ani zabawek, którymi bawi się w
piasku. Jedzenie i picie możesz zaproponować dziecku dopiero po dokładnym
umyciu rąk po skończonej zabawie.
Każdego
roku tysiące dzieci zakażają się chorobami pasożytniczymi. Łatwość szerzenia
się zarażenia sprawia, że zakażenie pasożytnicze może wystąpić także
u dzieci przestrzegających higieny,
żyjących w dobrych warunkach. Ryzyko należy jednak minimalizować. Już sama
świadomość zagrożenia, częste mycie rąk i przestrzeganie podstawowych
zasad higieny może pomóc w uniknięciu
zakażenia.
BIBLIOGRAFIA:
https://pediatria.mp.pl/choroby/chorobyzakazne/74664,zarazenia-pasozytami-robaczyce
Interna Szczeklika -
Podręcznik chorób wewnętrznych 2016
U mojego syna pojawiały się objawy ze strony jelit i myśleliśmy, że to pasożyty. Ale badania wyszły negatywnie. Okazało się, że ma nietolerancje pokarmowe i trzeba było wprowadzić dietę i dobre probiotyki. Sięgnęliśmy po https://trilac.pl/ z polecenia farmaceuty, ten probiotyk można podawać zarówno dzieciom jak i dorosłym.
OdpowiedzUsuń