Badania profilaktyczne u dzieci

Badania profilaktyczne u dzieci

Konieczność wizyty u lekarza w przypadku chorego dziecka nie budzi wątpliwości. Regularne kontrole pediatryczne u zdrowego dziecka nie są już jednak dla wszystkich oczywistością. Często bagatelizowane i wykonywane z opóźnieniem bilanse zdrowia czy badania przesiewowe są niezwykle ważne. Pozwalają na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, rozpoznanie chorób, a tym samym wczesne ich leczenie. 

O czym nie możemy zapomnieć?

Badania przesiewowe u noworodków

W pierwszych dobach życia, najwcześniej po 48 godzinie życia noworodka (3 lub 4 doba) wykonywane są testy przesiewowe tzw. testy bibułowe w kierunku:

- Wrodzonej niedoczynności tarczycy

- Mukowiscydozy

- Fenyloketonurii

Badania te obejmujące wszystkie noworodki, są finansowane przez Ministerstwo Zdrowia. Mają na celu wczesne wykrycie wybranych wrodzonych wad rozwojowych noworodka, bezobjawowych na początkowym etapie życia. Umożliwiają wczesne wdrożenie postępowania leczniczego i uchronienie dziecka przed poważnymi, nieodwracalnymi konsekwencjami.

Do wykonania testu pobiera się krew noworodka z pięty na specjalną bibułę testową.

Szpital wysyła bibułę do laboratorium, gdzie wykonuje się analizę nadesłanej próbki krwi

Jeśli wynik analizy jest w zakresie normy dla populacji to badanie zostaje zakończone.

Nie dostałem wyniku. Czy to powód do niepokoju?

Ze względu na dużą ilość wykonywanych analiz laboratorium nie wysyła wyników do rodziców. Brak otrzymania wyniku jest równoznaczny z prawidłowym wynikiem badania.

Jeśli wynik analizy jest poza normą (wysokie prawdopodobieństwo choroby) to do rodziców wysyłany jest list z prośbą o natychmiastowe zgłoszenie się matki z dzieckiem do wytypowanej przychodni specjalistycznej oraz rodzice są informowani telefonicznie - jeśli podano na bibule telefon do kontaktu.

Przed wyjściem z oddziału noworodkowego każde dziecko ma również wykonywane przesiewowe badanie w kierunku wrodzonego niedosłuchu metodą rejestracji fotoemisji akustycznych.  

W ciągu pierwszych  4-6 tygodni dziecko powinno być skonsultowane ortopedycznie celem badania w kierunku wrodzonej dysplazji stawów biodrowych. Lekarz ocenia stawy biodrowe podczas badania przedmiotowego oraz zwykle również za pomocą badaniu USG.

Kiedy wykonanie USG stawów biodrowych jest niezbędne?

- Gdy lekarz w badaniu klinicznym stawów biodrowych stwierdzi odchylenia od normy.

- Gdy w rodzinie występowała dysplazja biodra, szczególnie u rodziców dziecka.

- W przypadku porodu pośladkowego.

Pierwsza wizyta u pediatry:

Pierwsza wizyta lekarska powinna się odbyć się do ukończenia 2. tygodnia życia dziecka.

Jeszcze wcześniej, w 1. tygodniu życia powinna mieć miejsce tzw. wizyta patronażowa czyli domowa wizyta położnej środowiskowej, w trakcie, której zostanie oceniony stan dziecka  oraz udzielone wskazówki na temat pielęgnacji i opieki na dzieckiem. Najlepiej zadzwonić  do swojej przychodni i umówić się  na taką wizytę z pewnym wyprzedzeniem.

Kolejne wizyty kontrolne przypadają w terminach obowiązkowych szczepień.

Czym są bilanse zdrowia?

Bilanse zdrowia dziecka to okresowe, kompleksowe badania  oceniające rozwój fizyczny i psychiczny dziecka na określonych etapach życia. Zgodnie z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2010 r. takie badania powinny być wykonywane w 2., 4., 6., 10., 14., 16. i 18. roku życia. Badanie przeprowadza pediatra lub lekarza rodzinny w rejonowej przychodni – w  poradni dzieci zdrowych lub szkole. Warto pamiętać, żeby na bilansu zdrowia zabrać ze sobą książeczkę zdrowia dziecka oraz pozostałą dokumentację medyczną.

Rodzaj badań podczas bilansu zależy od wieku dziecka. Zwykle wykonywane są:

§  pomiar wysokości i masy ciała, a także pomiar obwodu głowy i klatki piersiowej u najmłodszych dzieci.

§  badanie układu ruchu i postawy ciała– pozwala na wczesne zdiagnozowanie skrzywienia kręgosłupa, płaskostopia czy koślawości kolan. Umożliwia podjęcie odpowiedniego leczenia, skierowanie dziecka na właściwe ćwiczenia korekcyjne co zwiększy szanse na uniknięcie wady postawy u dziecka w przyszłości.

§  ocena stanu uzębienia

§  ocena mowy

§  badanie słuchu

§  badanie okulistyczne: ostrości wzroku, widzenia barwnego i badanie w kierunku obecności zeza np. cover-test.

§  pomiar ciśnienia tętniczego krwi

§  dodatkowo od 10. roku życia także ocena stopnia dojrzałości płciowej

§  ocena gotowości dziecka do pójścia do szkoły oraz na ewentualne dodatkowe zajęcia ruchowe

§  ocena adaptacji do szkoły

§  na ostatnim bilansie stwierdzenie ewentualnych przeciwwskazań do wykonywania zawodu

W czasie wizyty sprawdzane jest także wykonywanie obowiązkowych szczepień ochronnych. Udzielane są też informacje na temat profilaktyki i promocji zdrowia. W razie wykrycia nieprawidłowości lekarz kieruje dziecko na dalsze, specjalistyczne badania i ewentualne leczenie.

Oprócz kontrolowania stanu zdrowia dziecka na bilansach zdrowia, warto być czujnym rónież w okresie pomiędzy badaniami. Warto raz na jakiś czas wybrać się wizytę u specjalisty.

Wizyta u dentysty

Poza bilansami należy pamiętać o regularnej kontroli stanu uzębienia dziecka. Zaleca się, aby pierwsza wizyta miała miejsce przed ukończeniem pierwszego roku życia w celu sprawdzenia czy dziecko prawidłowo ząbkuje. Zęby mleczne są bardziej niż zęby stałe narażone na próchnicę, dlatego kolejne kontrole powinny odbywać się w odstępach co 3-6 miesięcy.

U kilkulatka należy kontrolować regularnie również zgryz i w razie stwierdzenia przez stomatologa nieprawidłowości  wybrać się  z dzieckiem do ortodonty.

Wizyta u logopedy

Jeśli dziecko ma problemy z wymową, dobrze wybrać się na wizytę do logopedy. Nie warto czekać, aż problem sam minie, gdyż korekcja ewentualnej wady wymowy w starszym wieku jest dużo trudniejsza.

Wizyta u laryngologa

Kiedy warto pomyśleć o wizycie u laryngologa?

Gdy dziecko nie reaguje na polecenia, nie odwraca głowy w kierunku źródła dźwięku, nie reaguje na hałasy lub nie rozumie, co się do niego mówi- może to świadczyć o problemach ze słuchem.

Jeśli dziecko chrapie, oddycha głównie przez usta, często choruje- może mieć przerośnięty migdałek gardłowy.

Badania laboratoryjne

Ponadto przynajmniej co dwa lata warto zrobić podstawowe badanie krwi i moczu u dziecka: morfologię krwi obwodowej z rozmazem, CRP oraz badanie ogólne moczu. Pobranie krwi czy oddanie próbki moczu trwa kilka minut, a może pozwolić wykryć chorobę na wczesnym etapie i zwiększyć szansę na szybkie, skuteczne wyleczenie. 

Badania bilansowe są najlepszą profilaktyką do wykrywania ewentualnych schorzeń czy zaburzeń w rozwoju dziecka. Dają szanse  na wczesną interwencje medyczną zanim choroba się rozwinie lub wada utrwali.  Na pierwsze bilanse zdrowia, gdy dziecko jest jeszcze małe rodzice zwykle zgłaszają się bardzo regularnie, o czasie. Zdecydowanie gorzej jest ze starszymi dziećmi, zwłaszcza nastolatkami. Wraz z wiekiem dziecka opiekunowie i sami zainteresowani mniej dbają o odbywanie regularnych wizyt przesiewowych, bagatelizują je, uważają za mało ważne. Tymczasem należy pamiętać, ze kontrolowanie zdrowia dziecka ważne jest na każdym etapie rozwoju aż do 18r.ż,a  potem także w wieku dorosłym. Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać niż leczyć i z tą myślą należy regularnie chodzić na badania kontrolne.

Lek. Magdalena Chojnowska

Bibliografia:

http://przesiew.imid.med.pl/faq.html

http://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/zdrowie-ucznia/

https://pediatria.mp.pl