Alergiczny nieżyt nosa

Przygotuj się na nadejście wiosny! 

                         Czyli jak bronić się przed alergią na pyłki.

 Pogoda za oknem coraz ładniejsza, słońca coraz więcej, wokół robi się zielono.. nadchodzi wiosna! Dla większości dzieci to czas radości i zabawy na świeżym powietrzu, jednak dla niektórych oznacza jedno: nieustanne kichanie, katar, świąd nosa i łzawienie oczu. Tak najczęściej objawia się sezonowy alergiczny nieżyt nosa czyli tzw. katar siennego. Dolegliwości pojawiają się w okresie pylenia drzew i traw, wskutek kontaktu z alergenami - pyłkami roślin. Czas występowania objawów jest skorelowany z okresem pylenia rośliny, na którą alergia występuje.

Sezonowy alergiczny nieżyt nosa (ANN) to stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok wywołany alergenami pyłków roślin występujący u około 10–20% populacji – zwykle dzieci i młodzieży.

Okres pylenia roślin trwa praktycznie przez cały rok kalendarzowy – od połowy lutego aż do końca października, ale szczyt pylenia największej ilości roślin przypada na wiosnę i lato. Dokładne, aktualizowane co roku kalendarze pyleń są ogólnie dostępne. By je znaleźć wystarczy odwiedzić stronę internetową Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych lub zajrzeć na strony reklamujące leki antyhistaminowe.

Co nas uczula w sezonie wiosenno-letnim?

Trawy np. tymotka łąkowa, kupkówka pospolita, żyto

Drzewa np. brzoza, olcha, leszczyna, jesion, buk, dąb

Chwasty np. bylica pospolita, komosa, babka lancetowata

Zarodniki pleśni np. Cladosporium, Alternaria

Pyłki traw- najczęstszy alergen wywołującego objawy ANN. Pylenie przypada w Polsce na czerwiec i pierwszą połowę lipca. Pierwsze objawy kliniczne występują po osiągnięciu odpowiednio dużego stężenia pyłku w powietrzu.

Pyłki brzozy- drugi co do częstości w powodowaniu objawów. Pylenie brzozy przypada w Polsce na kwiecień i pierwsze dni maja. Pyłek brzozy osiąga bardzo wysokie stężenia w atmosferze (często 2000 – 4000 z/m3).

A co gdy objawy utrzymują się przez cały rok? W takiej sytuacji mówimy o całorocznym alergicznym nieżycie nosa. Osoba uczulona jest stale narażony na alergeny np. roztocze kurzu domowego.

Alergia czy przeziębienie?

Typowe objawy ANN obejmują: napadowe kichanie, wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, upośledzenie drożności nosa, świąd nosa. Często obecne są również objawy alergicznego zapalenia spojówek tj. łzawienie, zaczerwienie i pieczenie spojówek. U niektórych uczulonych w momencie bardzo wysokiego stężeniu pyłku w atmosferze mogą pojawić objawy astmy pyłkowej tj. duszność, napadowy kaszel, świszczący oddech czy uczucie ucisku w klatce piersiowej.

 

	Alergia	Przeziębienie
Katar:	Wodnisty, obustronny wyciek z nosa, przejrzysta wydzielina, napadowe kichanie	Na początku wodnisty, po kilku dniach gęstnieje, żółtawa/ zielonkawa wydzielina
Czas trwania:	Sezonowo: zwykle kilka tygodni, miesięcy, czasem nawet przez cały rok	Zazwyczaj 7 dni
Objawy towarzyszące	Zaczerwienienie spojówek, łzawienie i świąd oczu (alergiczne zapalenie spojówek) Świąd nosa, uszu, podniebienia Kaszel suchy, duszący Zmęczenie, rozdrażnienie, problemy z koncentracją i snem	Stan podgorączkowy/gorączka Ból, zaczerwienienie gardła, chrypka Kaszel suchy lub mokry z odkrztuszaniem wydzieliny Złe samopoczucie
Reakcja na leki antyhistaminowe	+	-

Podejrzenie ANN wysuwane jest na podstawie typowego wywiadu i objawów klinicznych. Charakterystyczny jest nawrót dolegliwości w tych samych miesiącach roku. Znaczący jest dodatni wywiad rodzinny. Jeśli rodzic ma alergię , prawdopodobne jest to, że będzie ją też miało jedno z jego dzieci. Prawdopodobieństwo wzrasta gdy chorują oboje rodzice.

Diagnozę ANN potwierdzają wykonane przez alergologa dodatnie wyniki punktowych testów skórnych z odpowiednimi alergenami wziewnymi. W razie wątpliwości bada się także poziom swoistych przeciwciał IgE w surowicy krwi. 

Leczenie

W łagodzeniu objawów alergii dobrze sprawdzają się leki przeciwhistaminowe najlepiej II generacji – są skuteczne i nie mają istotnych działań niepożądanych. W zależności od objawów i preferencji można je przyjmować w postaci tabletek, kropli, sprayu do nosa czy kropli do oczu. Gdy leki antyhistaminowe nie pomagają, ulgę mogą przynieść donosowe lub wziewne glikokortykosteroidy lub antagoniści receptorów leukotrienowych np. montelukast. Możliwe jest również stosowanie donosowych leków obkurczające naczynia krwionośne nosa, ale należy pamiętać, że jedynie przez 3 do 5 dni. W razie dłuższego stosowania mogą wystąpić objawy niepożądane tzw. polekowy nieżyt- nasilenie zatkania nosa.

Wymienione leki działają jedynie objawowo, znoszą objawy, lecz nie leczą przyczyny. Jedynym leczeniem przyczynowym jest tzw. odczulanie czyli immunoterapia swoista, która polega na regularnym podawaniu uczulonemu małych ilości alergenu w stopniowo wzrastających dawkach (podskórnie lub doustnie) tak by w organizmie została wytworzona tolerancja na dany alergen. Leczenie jest długotrwałe, immunoterapię prowadzi się zwykle przez 3-5 kolejnych sezonów. Immunoterapia może zmniejszyć objawy oraz zapotrzebowanie na leki, może też zapobiec rozwojowi astmy oskrzelowej.

Czy wiesz, że..?

U części osób uczulonych może pojawić się tzw. zespół jamy ustnej, będący wynikiem reakcji krzyżowej między alergenami pyłków roślin a alergenami występującymi w surowych warzywach i owocach. Manifestuje się on obrzękiem, świądem czy drętwieniem warg, podniebienia i języka po spożyciu surowych warzyw lub owoców.

Pyłki brzozy mogą powodować reakcję krzyżową z: jabłkiem, marchewką, selerem, owocami pestkowymi , orzechami laskowymi, ziemniakami.

Pyłki traw mogą powodować reakcję krzyżową z: melonem, arbuzem, pomarańczą, pomidorem, orzeszkami ziemnymi, ziemniakami.

Jak przetrwać??

1. Unikaj ekspozycji na alergeny!

Wszyscy lubimy słońce. Alergikom sprzyjają jednak deszczowe dni: wilgoć zatrzymuje pyłki na ziemi, nie pozwala by uniosły się w powietrze i dostały do dróg oddechowych Twojego dziecka. Warto zabrać dziecko na spacer w trakcie lub po deszczu, a gdy stężenie pyłków w powietrzu jest największe, czyli w dni gorące, suche lub wietrzne w okresie pylenia lepiej zostać w domu.

Wiosna i lato to idealna pora na spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Uprawianie sportu na otwartej „zielonej” przestrzeni w okresie najwyższego stężenia pyłku uczulającej rośliny nie najlepszym pomysłem. Większa aktywność fizyczna powoduje bardziej intensywne oddychanie, co oznacza większą inhalacje pyłków i nasilenie objawów.

W drodze do szkoły warto omijać miejsca, gdzie koncentracja pyłków jest najwyższa: parki, łąki, polany, koszone właśnie trawniki.

Unikaj jazdy samochodem przy otwartych oknach, pomyśl o założeniu filtru przeciwpyłkowego. Alergicy nie powinni też spać przy otwartym oknie!

Jeśli masz ogród: Nie koś trawnika przy dziecku! Utrzymuj trawę krótko ściętą, co utrudni rozprzestrzenianie się pyłków. Nie susz świeżo wypranych ubrań na powietrzu, gdy wokół aż roi się od pyłków. Dziecko bawiące się na trawie powinno wybrać długie, ale przewiewne spodnie, by ograniczyć kontakt  z alergenem.

2. Chroń się!

Wychodząc z dzieckiem na dwór nie zapomnij założyć mu dobrze dopasowanych okularów przeciwsłonecznych oraz kapelusza. Taka ochrona pozwoli ograniczyć kontakt  z alergenem. Dobrym pomysłem może być również zaopatrzenie się w specjalną maskę, która pomoże ochronić nie tylko przed pyłkami, ale i przed zanieczyszczeniem powietrza.

3. Zmyj z siebie pyłki!

Po powrocie do domu pamiętaj o zmianie odzieży i prysznicu. Szczególnie ważne jest obmycie wodą oczu i twarzy. Nie zapominaj też o płukaniu nosa roztworem soli fizjologicznej. Rób to 3-4 x dziennie.

4. Sprawdzaj regularnie KALENDARZ PYLENIA!

W okresie pylenia codziennie kontroluj stężenie alergenu w powietrzu. Możesz to zrobić sprawdzając kalendarz pylenia dostępny na wielu stronach internetowych. Dużym ułatwieniem może być korzystanie z aplikacji oferujących aktualizujące się codziennie dane na temat stężenie pyłków w powietrzu, aktualne komunikaty pyleń dla wybranego regionu czy  możliwość prowadzenia dzienniczka objawów. Dzięki tak zdobytym informacją łatwiej będzie planować rozkład dnia czy najlepszą porę i region kraju na urlop.

5. Zaplanuj dzień!

W okresie największego pylenia w ciągu dnia (maksymalne wartości stężeń pyłku traw szacuje się w godzinach 9–15) zamknij okna, bez potrzeby nie wychodź z domu. Pomieszczenia wietrz po deszczu, lub w porach, gdy stężenie pyłków na zewnątrz spada. 

Mimo, że wiosna i lato są trudnym okresem dla małych alergików i ich rodziców, starajcie cieszyć się ładną porą roku! Nowe leki przeciwhistaminowe odpowiednio dobrane przez lekarza oraz przestrzeganie zaleceń u większości chorych mogą zapewnić kontrolę objawów.

Bibliografia:

Myszkowska D., Jenner B. Charakterystyka dobowego rozkładu stężenia pyłku traw w sezonie pyłkowym Flor. Geobot. Polonica 16(2): 405–414, 2009

Jack M Becker, MD Pediatric Allergic Rhinitis  04.05.2016 Medscape.com

http://www.alergen.info.pl                                                                                                                                                      http://alergie.mp.pl