GRYPA

GRYPA

Jak uchronić się przed grypą?

Liście spadły z drzew, temperatura poszła w dół, słońca coraz mniej. Nadszedł okres jesienno-zimowy, a wraz z nim sezon na chorowanie. Nie tylko na zwykłe przeziębienie. Nagle pojawiające się objawy: kaszel, ból gardła, gorączka i dreszcze, a do tego ból mięśni oraz zmęczenie i złe samopoczucie mogą świadczyć o grypie. Większość osób przechodzi chorobę łagodnie i szybko zdrowieje. Czasem jednak grypa może powodować poważne komplikacje, których wszyscy chcielibyśmy uniknąć. Lepiej więc dmuchać na zimne i starać się minimalizować ryzyko zachorowania.

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, spowodowaną zakażeniem układu oddechowego wirusem grypy.  Przenosi się drogą kropelkową czyli poprzez kichanie, kaszel lub w wyniku bezpośredniego kontaktu ze świeżą wydzieliną z dróg oddechowych zakażonych osób. W Polsce sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a marcem.

Przeziębienie czy grypa?

PRZEZIĘBIENIE

- rozwija się stopniowo, zwykle zaczynając się 1–2 dniowym okresem złego samopoczucia.

- kolejno pojawiają się ból gardła, czasem chrypka i nieżyt nosa, który w późniejszym okresie jest zwykle dominującym objawem przeziębienia.
- może wystąpić stan podgorączkowy.

GRYPA

- objawy pojawiają się nagle.

- choroba często rozpoczyna się wysoką gorączką , której towarzyszy uczucie rozbicia, dreszcze, bóle mięśni, ból głowy oraz kaszel. Katar w przeciwieństwie do przeziębienia jest zwykle mało nasilony.

Najczęstsze objawy grypy:

• Ogólne – gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy (najczęściej w okolicy czoła i oczu), uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie.
• Ze strony dróg oddechowych – ból gardła, suchy kaszel, czasem katar (zwykle o niedużym nasileniu).
• Powyższym objawom mogą towarzyszyć - nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka. Gorączka może być bardzo wysoka, szczególnie u małych dzieci. U dzieci do ukończenia 2. roku życia zamiast kaszlu mogą występować rozdrażnienie i wymioty.
• Trzeba pamiętać, że choroba nie zawsze przebiega z objawami, nawet do 50% zakażeń może przebiegać bezobjawowo.

Grypa zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel, zmęczenie i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać do ok. 2 tyg. Okres wylęgania grypy wynosi 1-4 dni (średnio 2 dni). U osób dorosłych wydalanie wirusa rozpoczyna się zwykle 1 dzień  przed pojawieniem się objawów i utrzymuje się przez 5-10 dni od ich wystąpienia. U dzieci okres zakaźności  to kilka dni przed i nawet powyżej 10 dni po wystąpieniu objawów.

Grypa- dlaczego taka groźna?

Najczęstsze powikłania grypy to zapalenie ucha środkowego oraz angina paciorkowcowa. Grypa może prowadzić również do ciężkich, niekiedy zagrażających życiu powikłań– zapalenia płuc, zapalenia  mięśnia sercowego czy zapalenia mózgu i opon mózgowych. Na powikłania szczególnie narażone są dzieci poniżej 2 roku życia, dorośli w wieku 65 lat lub starsi, kobiety w ciąży oraz osoby w immunosupresji (np. osoby po przeszczepieniu organu) oraz osoby przewlekle chore.

Eksperci z Głównego Inspektoratu Sanitarnego ostrzegają :

Nie lekceważ grypy. Chroń siebie i innych!

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na grypę?

• Zaszczep siebie i swoich najbliższych przeciw grypie.

Szczepienie przeciw grypie

W Polsce coroczne szczepienia przeciw grypie zalecane są przez ekspertów wszystkim osobom powyżej 6 miesiąca życia, a w szczególności:

ü  osobom chorym na choroby przewlekłe

ü  zdrowym dzieciom w wieku od 6 miesiąca życia do 18 roku

ü  osobom w wieku powyżej 55 lat

ü  pracownikom ochrony zdrowia oraz placówek zapewniających opiekę osobom chorym i niepełnosprawnym

ü  pracownikom wykonującym zawody wymagające ciągłego kontaktu z ludźmi.

Szczepionka zawiera antygeny 3 aktualnie krążących w środowisku szczepów wirusa. Najlepszym momentem na przyjęcie szczepionki jest wrzesień lub październik, gdyż daje to ochronę przez cały okres wzmożonych zachorowań. Szczepić się jednak można przez cały rok. Nawet wtedy, gdy grypę się już przechorowało. Grypa sezonowa jest wywoływana bowiem najczęściej przez jeden z 3 dominujących szczepów wirusa i przechorowanie spowodowane jednym typem wirusa nie daje odporności wobec pozostałych szczepów. Tak więc zachorować na grypę można nawet kilka razy w ciągu roku. Sama szczepionka grypy nie wywołuje, gdyż zawiera fragmenty zabitych wirusów.

Szczepienie przeciw grypie w ciąży? TAK.

Warto wiedzieć, że szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna na wszystkich etapach ciąży. Po zaszczepieniu odporność matki przekazywana jest dziecku poprzez przeciwciała przechodzące przez łożysko, przez co jest ono chronione przez pierwsze 6 miesięcy po narodzeniu.

Szczepienie przeciw grypie co roku? TAK.

Ze względu na dużą zmienność wirusa grypy skład wszystkich szczepionek przeciw grypie co roku ulega zmianie. Dlatego istnieje konieczność corocznego szczepienia, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka.

Czy szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna? TAK.

Szczepienie przeciw grypie jest bezpieczne. Większość niepożądanych odczynów po szczepieniu jest łagodna i krótkotrwała. Niektórzy pacjenci odczuwają ból głowy, bóle mięśni, gorączkę, zmęczenie oraz nudności. Te niepożądane odczyny są jednak łagodne i szybko mijają, w przeciwieństwie do grypy.

Czy wiesz, że..? Szczepienie szczepionka sezonowa chroni nie tylko przed występującą co sezon grypą i jej powikłaniami, ale jest niezmiernie istotne ze względu na fakt, że zmniejsza ryzyko wystąpienia u człowieka podwójnego zakażenia wirusem grypy ludzkiej i ptasiej, co mogłoby doprowadzić do powstania nowego mutanta wirusa zdolnego do wywołania pandemii grypy.

• Przestrzegaj zasad higieny!

W czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta chusteczką jednorazową, następnie wyrzucaj zużyte chusteczki do kosza na śmieci. Jeśli nie masz chusteczek jednorazowych pod ręką kichaj i kaszl w zgięcie łokciowe – twoje dłonie nie zostaną skażone wirusem i nie przeniesiesz go na inne osoby. Jak najczęściej myj ręce wodą z mydłem.

• Często dokładnie wietrz pomieszczenia.

• Poza domem i w podróży zawsze miej przy sobie żel lub płyn do rąk albo zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu, gdyż warunki podczas podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk.

• W miejscach publicznych, środkach transportu unikaj niepotrzebnego dotykania powierzchni i elementów ich wyposażenia.

• Unikaj bliskiego kontaktu z chorymi oraz bliskiego kontaktu „twarzą w twarz” z innymi ludźmi w transporcie publicznym - zwłaszcza podczas dłuższych podróży. Unikaj masowych zgromadzeń, nie chodź i nie zabieraj dziecka do zatłoczonych miejsc: galerii handlowej czy kościoła w szczycie sezonu zachorowań.

• Noś maseczkę w przypadku bliskiego kontaktu z chorym na grypę w pomieszczeniu (do 1,5–2 m), co może zmniejszyć ryzyko zachorowania. Maseczkę powinien nosić także chory na grypę, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia innych.  Maseczki należy często (po każdym kontakcie z chorym) zmieniać na nowe, a zużyte wyrzucać do kosza. Noszenie maseczki profilaktycznie na ulicy przez zdrowe osoby nie jest natomiast zalecane. 

• Zadbaj, aby również twoje dziecko przestrzegało powyższych zaleceń.

• Przy wystąpieniu objawów takich jak gorączka, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, kaszel, ból gardła lub duszność  ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA.

• W przypadku podejrzenia lub rozpoznania grypy nie idź do pracy, zostań w domu do czasu ustąpienia objawów!

     

ROZPOZNANIE

Na podstawie objawów. W razie wątpliwości lekarz może zlecić badanie laboratoryjne wydzieliny pobranej jednocześnie z nosa i gardła w celu wykrycia wirusa grypy – dodatni wynik jest podstawowym kryterium rozpoznania zakażenia (grypa potwierdzona laboratoryjnie). U zdecydowanej większości chorych takie badanie nie jest jednak potrzebne, bo nie zmienia podstawowych zasad postępowania.

LECZENIE

Podstawą leczenia jest postępowanie objawowe:

1. Zostań w domu, ogranicz kontakt z innymi ludźmi, zwłaszcza z osobami z grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy. Odpoczywaj w łóżku, unikaj wysiłku.

2. Pij duże ilości płynów.

3.W razie gorączki lub bólu głowy, gardła czy mięśni możesz przyjąć leki przeciwgorączkowe/ przeciwbólowe – paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ np. ibuprofen). Pamiętaj, że u dzieci i młodzieży do ukończenia 18. roku życia nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego.

4. W razie potrzeby możesz zastosować leki przeciwkaszlowe (w lżejszych przypadkach łyżka miodu przed snem, ale nie u dzieci poniżej 1 roku życia), leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa, izotoniczne lub hipertoniczne roztwory soli do nosa.

5. Powszechnie stosowane leki, takie jak witamina C i rutozyd, nie są skuteczne. Nie udowodniono także korzystnego działania leków homeopatycznych (np. Oscillococcinum).

Leczenie przyczynowe (leki przeciwwirusowe)

Najskuteczniejsze są leki nowej generacji aktywne wobec wirusów grypy A i B – tzw. inhibitory neuraminidazy: zanamivir i oseltamivir.  Leki te działają na wirusa grypy, ale jedynie wtedy, gdy zostaną podane w początkowej fazie choroby, kiedy rzadko są potrzebne.  Leki na grypę są w Polsce wydawane tylko na receptę, należy rozważyć ich zastosowanie u osób należących do grup ryzyka.

W okresie zwiększonej zapadalności na grypę warto mieć się na baczności. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla noworodków, osób starszych, osób w immunosupresji i  osób z towarzyszącymi chorobami przewlekłym. Dlatego osoby z tych grup za wszelką cenę powinny wystrzegać się zachorowania. Najskuteczniejszą metodą uniknięcia zachorowania i związanych z nim powikłań jest profilaktyka pod postacią corocznego szczepienia poprzedzającego sezon zachorowań na grypę. Szczepionka nie tylko zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę (a jeśli do niego dojdzie – łagodzi przebieg choroby), ale też zmniejsza ryzyko ciężkiej choroby, hospitalizacji, a nawet śmierci. Dodatkowo przeciwdziała rozprzestrzenianiu się grypy na członków rodziny, znajomych i inne osoby.

Bibliografia:

 https://gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/325-informacja-gis-dotyczaca-aktualnej-sytuacji-epidemiologicznej-grypy-2

https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-zakazne/287-grypa-sezonowa

https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/48088,objawy-grypy

https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/61825,grypa-i-przeziebienie

GRYPA wskazania do szczepień, możliwe powikłania pogrypowe. Krajowy Ośrodek ds. Grypy, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, 2008


lek. Magdalena Chojnowska