Nadwaga i
otyłość u dzieci
Problem
nadwagi i otyłości dotyczy coraz większej liczby dzieci i młodzieży. Według
badań HBSC (Health Behaviour School-aged Children) przeprowadzonych w roku
szkolnym 2013-2014 - nadwaga lub otyłość
występują u co siódmego polskiego dziecka w wieku 11-15 lat. Problem dotyczy
nie tylko nastolatków, ale także młodszych dzieci. U 1/3 dzieci do 3 roku życia stwierdza się
nieprawidłową masą ciała. Otyłość to nie
tylko kwestia wyglądu, ale przede wszystkim zdrowia. Co robić by dziecko
utrzymywało właściwą masę ciała? Jak pozbyć się dodatkowych kilogramów u
dziecka, które waży już za dużo?
Co wpływa
na wystąpienie otyłości?
· Predyspozycje
genetyczne.
·
Nieprawidłowe
wzorce dotyczące odżywiania i aktywności fizycznej.
Z badań wynika, że 70% dzieci, których oboje
rodzice są otyli, również jest otyłe.
·
Prawidłowe
żywienie kobiety w czasie ciąży.
Zapewnia właściwy przyrost masy ciała i optymalne
odżywienie dziecka.
·
Karmienie
piersią.
Zapobiega przekarmieniu – dziecko przyjmuje
dokładnie tyle pokarmu, ile potrzeba, by zaspokoić głód.
·
Odpowiednie
rozszerzanie diety niemowlęcia.
To rodzic/opiekun powinien decydować o tym, co dziecko zje, a także o tym kiedy i w jaki sposób jedzenie będzie podane, dziecko
natomiast decyduje czy i jak dużo zje.
Nadwaga czy już otyłość?
Nadwaga to zaburzenie, w którym
wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 85 centyla (≥85c), ale poniżej
95 centyl (<95c).
Otyłość rozpoznajemy, gdy wartość
wskaźnika BMI jest równa lub większa od 95 centyla (≥95c).
Należy
pamiętać, że nadwaga czy otyłość mogą
być objawem choroby, a nie tylko skutkiem błędów żywieniowych lub braku
aktywności fizycznej. Zatem po rozpoznaniu nadwagi lub otyłości i wykonaniu podstawowych badań, pediatra może sam
podjąć leczenie dziecka lub w zależności od potrzeby skierować dziecko do poradni chorób
metabolicznych, poradni endokrynologicznej lub ośrodka zajmującego się
kompleksowym leczeniem otyłości.
Pulchne
dziecko ≠ zdrowe dziecko
Otyłe
dziecko = otyły dorosły
Jak
pokazuje statystyka dziecko z nadwagą między 6. a 9. rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w
dorosłym życiu. U dziecka z nadwagą między 10. a 14. rokiem życia ryzyko otyłości
jest aż 28-krotnie większe. Blisko 80% otyłych nastolatków pozostanie przez
resztę życia otyłymi dorosłymi.
Konsekwencje otyłości:
Utrzymująca
się otyłość w dzieciństwie predysponuje
do rozwinięcia się wielu chorób w wieku dorosłym. Co gorsza nieprawidłowości mogą pojawić się już w okresie dziecięcym.
Schorzeniami
związanymi z otyłością są:
- zaburzenia
gospodarki lipidowej
- zaburzenia
gospodarki węglowodanowej: cukrzycą typu 2, insulinooporność
- nadciśnienie
tętnicze
- stłuszczenie
wątroby
- zespół
policystycznych jajników
-
bezdech senny
- zaburzenia
kostno-stawowe związane z przeciążeniem kości i mięśni
-
zaburzenia emocjonalne
-
większa predyspozycja do chorób nowotworowych w wieku dorosłym
Po pierwsze
PROFILAKTYKA
Zdrowy
tryb życia, zrównoważona dieta oraz aktywne spędzanie wolnego czasu w dużym
stopniu chronią przed nadwagą i otyłością. Racjonalna dieta dziecka jest
niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu, natomiast codzienna
aktywność fizyczna wpływa korzystnie nie tylko na sylwetkę, ale także ma rozwój
psychofizyczny dziecka.
Jeśli problem nadmiernej masy ciała pojawił się już u Twojego dziecka,
koniecznie skonsultuj się z lekarzem oraz dietetykiem. Razem ze specjalistami łatwiej będzie
zaplanować skuteczny plan działania.
Leczenie
Podstawą
leczenia otyłości u dzieci i młodzieży jest ZMIANA
STYLU ŻYCIA:
- Zmiana
sposobu żywienia całej rodziny.
- Zwiększenia
aktywności fizycznej całej rodziny.
Niezbędnym elementem terapii
jest też wsparcia psychiczne dla dziecka.
Jak powinna wyglądać DIETA?
-
Zadbaj o regularność posiłków.
Najlepiej
spożywać pięć posiłków w ciągu dnia o regularnych porach (co 3–4
godziny). Przynajmniej część posiłków dziecko powinno spożywać wspólnie z
rodzicami.
- Cała rodzina powinna mieć takie samo menu.
-
Warto podawać posiłki na małych
talerzach, w mniejszych porcjach. Należy unikać dokładek.
-
Daj dziecku wybór, uwzględnij jego preferencje smakowe. Zaangażuj dziecko do wspólnego przygotowania posiłków, niech wie,
że ma wpływ na to co je.
- Nie zmuszaj dziecka do jedzenia.
-
Nie pozwalaj na jedzenie przed telewizorem ani przy komputerze. Nie używaj
jedzenia (zwłaszcza słodyczy) jako nagrody.
-
Posiłki powinny być urozmaicone, smaczne
i odpowiednio zbilansowane- tylko wtedy
dziecko otrzyma wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dania powinny
zawierać łatwostrawne białko, węglowodany złożone (występujące w
towarzystwie naturalnego błonnika – pochodzące z jarzyn, owoców ze skórką,
pełnego ziarna, otrąb) i właściwą ilość odpowiednich
tłuszczy.
-
Tłuszcze są niezbędne do rozwoju dziecka, dlatego nie wolno ich całkowicie
wykluczyć z diety, lecz zadbać o ich odpowiednią ilość i rodzaj. Polecane są
produkty zawierające w przewadze korzystne dla zdrowia wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ich źródłem może być chude
mięso, ryby, jaja, pełny nabiał, masło, orzechy, oleje roślinne np. olej
rzepakowy czy oliwa z oliwek.
-
Dziecko powinno spożywać ok. 500 gramów warzyw i 200–300
gramów owoców dziennie.
- Mięso,
drób i ryby można piec w folii i w
naczyniu żaroodpornym, przygotowywać na
parze lub gotować w wodzie i
dusić. Powinno się unikać potraw smażonych! Niewskazane jest używanie
panierek, smażenie na głębokim oleju oraz dodawanie tłustych sosów z mąki i śmietany.
- Główne
źródło płynów w diecie powinna stanowić dobra gatunkowo woda niegazowana, źródlana lub mineralna niskosodowa (<20 mg
jonów sodu/litr). Słodkie napoje oraz
wody smakowe powinny zostać całkowicie
wyeliminowane z diety otyłego dziecka. Dopuszczalne są soki owocowe (bez
dodatku cukru, najlepiej świeżo wyciskane) jednak nie więcej niż w ilości
jednej szklanki dziennie, natomiast soki warzywne można podawać w ilości 1–2
szklanek dziennie.
A co ze
słodyczami?
Jeśli
Twoje dziecko nie potrafi zrezygnować ze słodkiego smaku, ustal jeden dzień w
tygodniu, w którym będzie mogło zjeść ściśle określoną ilość słodyczy.
Pamiętaj, że powinny być to tak zwane zdrowe słodycze czyli na przykład suszone
owoce, pestki słonecznika, świeżo wyciskany sok z owoców lub warzyw, sałatka
owocowa czy jogurt naturalny z owocami i bakaliami.
W
trudnym procesie zmiany nawyków
żywieniowych rodziny pomocna będzie z pewnością wizyta u dietetyka, który udzieli cennych wskazówek jak skutecznie
postępować. Przed wizytą u specjalisty warto spisać kilkudniowy jadłospis dziecka uwzględniający godziny posiłków,
rodzaj, skład i ilość pokarmu oraz ilość i rodzaj wypijanych napojów. Dzięki
temu łatwiej będzie ustalić jaka jest dokładnie dieta dziecka i jakich zmian
wymaga.
Jak wynika z badań 75%
dzieci nie jest wystarczająco aktywnych fizycznie i zalicza się w związku z
tym do grupy ryzyka nieprawidłowego rozwoju lub pogorszenia stanu zdrowia.
Jak
sprawić, by dziecko było bardziej AKTYWNE FIZYCZNIE?
- Zaplanuj aktywne spędzanie wolnego czasu
dla całej rodziny. Zamiast weekendowego wyjścia do kina czy galerii
handlowej wybierzcie się na spacer do parku albo na wycieczkę rowerową, a gdy
pogoda nie sprzyja możesz zabrać bliskich na basen albo do parku trampolin. Jeśli
mamy odpowiednie warunki, może warto zastanowić się nad przygarnięciem psa,
który będzie motywował wszystkich domowników do wyjścia na dwór?
-
Zapisz dziecko na pozalekcyjne zajęcia sportowe. Pozwól dziecku wybrać
dyscyplinę sportową zgodnie z jego upodobaniami. Zajęcia muszą sprawiać dziecku przyjemność i być przez nie akceptowane.
Nie należy zmuszać dziecka do dyscyplin, których nie lubi, nawet jeśli teoretycznie
są bardziej skuteczne w walce z otyłością.
- Krok
po kroku. Zmiany wymagają czasu. Twoje
dziecko nie musi od razu stać się mistrzem olimipijskim w wybranej dziedzinie
sportu. Na początek sukcesem może być na
przykład pokonanie dystansu z domu do szkoły spacerem lub na rowerze, zamiast
korzystania z komunikacji miejskiej.
-
Ogranicz dziecku czasu spędzany przed telewizorem i komputerem. Wprowadź jasne
reguły określające kiedy i ile czasu
może korzystać z tych urządzeń.
Pamiętaj
o tym, że niezwykle ważna jest systematyczna aktywność ruchowa. Tylko
wysiłek podejmowany regularnie może być skuteczny w pozbyciu się dodatkowych
kilogramów. Ćwiczenia powinny być wszechstronne, angażować różne grupy mięśni.
Zaleca się długi czas aktywności ruchowej przy niezbyt wysokiej intensywności. Rodzaj wysiłku powinien być odpowiedni dla
wieku i dobrany po konsultacji ze specjalistą.
Wsparcie
Proces
walki z otyłością jest długotrwały, efekty nie pojawiają z dnia na dzień. Dużą
rolę w procesie odchudzania dziecka odgrywa wsparcie rodziców/opiekunów. Należy motywować do zmian, doceniać nawet
małe postępy. Nie wolno krytykować czy wyśmiewać dziecka.
Otyłość
i nadwaga dzieci i młodzieży jest coraz
większym problemem w dzisiejszym społeczeństwie. Nie tylko w krajach
anglosaskich, gdzie króluje fast food, ale także i u nas w Polsce.
Zbędne kilogramy u dzieci wiążą się z
licznymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi w przyszłości, dlatego
utrzymywanie właściwiej masy ciała jest niezwykle ważne. Choć czasem trudna,
zmiana dotychczasowego stylu życia: wprowadzenie zdrowej diety i zwiększenie
aktywności fizycznej u całej rodziny jest kluczem do sukcesu w walce z
otyłością.
Bibliografia:
Otyłość u dzieci i młodzierzy. Poradnik dla rodziców dzieci w
wieku od 4 do 18 lat. Dr n. med. Alicja Karney, Dr hab. n. med. Anna
Oblacińska, Dr n. reh. Lesław Kluba, Mgr Dorota Świątkowska
Dzieci – profilaktyka i terapia nadwagi i otyłości
dziecięcej. Poradnik dla mądrych rodziców. Mgr Aneta
Stanek-Gonera
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz