SMOG - jak odetchnąć z ulgą?

SMOG - jak odetchnąć z ulgą?

Aktywność na świeżym powietrzu to samo zdrowie. Jednak co robić jeśli  poziom zanieczyszczenia na zewnątrz wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy? Czy smog jest naprawdę tak niebezpieczny? Jak sobie radzić z jego negatywnym wpływem na nasze zdrowie i życie?

SMOG

Nazwa „smog” pochodzi z połączenia dwóch słów: smoke (dym) i fog (mgła). Smog  składa się ze szkodliwych związków chemicznych tj. tlenki siarki i tlenek azotu oraz pyłów zawieszonych. Pył zawieszony jest mieszaniną cząstek stałych i kropelek cieczy utrzymujących się w powietrzu. W jego skład mogą wchodzić siarka, związki organiczne ( np. kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), metale ciężkie, dioksyny oraz alergeny (pyłki roślin i zarodniki grzybów).

Szkodliwość smogu to nie bajka! Jak podaje Główny Inspektorat Sanitarny wysokie stężenia zanieczyszczeń pyłowych powietrza atmosferycznego są jednym z głównych czynników środowiskowych wywierających szkodliwy wpływ na zdrowie populacji.

Pyły o średnicy poniżej 10 mikrometrów PM10  absorbowane są w górnych drogach oddechowych i oskrzelach. Ziarna pyłu drażniąc śluzówki, ułatwiają penetrację alergenów, a także mogą powodować stany zapalne spojówek oraz błony śluzowej nosa i gardła. Inhalowane do płuc mogą wywoływać kaszel i trudności z oddychaniem.

Najbardziej niebezpieczny dla zdrowia człowieka jest pył drobny tzw. pył PM2,5 (o średnicy poniżej 2.5µm). Dociera on do pęcherzyków płucnych i penetruje do naczyń krwionośnych, a stamtąd do krwiobiegu. Jest zatem szkodliwy nie tylko dla układu oddechowego, ale także dla układu krążenia.

Krótkoterminowe narażenie na wysokie stężenie pyłu może nasilać objawy chorób układu oddechowego, chorób o podłożu alergicznym (astma, atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek) i chorób serca (zwiększona krzepliwość krwi, zaburzenia rytmu serca). Ekspozycja na smog zwiększa też podatność na infekcje dróg oddechowych.

Długotrwałe narażenie na wysokie stężenia pyłu zawieszonego zwiększa ryzyko rozwoju chorób płuc tj. astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), a także nowotworów. 

Smog szkodzi wszystkim, ale na niektórych działa szczególnie szkodliwie.

Najbardziej wrażliwe na działanie zanieczyszczonego powietrza są:

• Dzieci

Układ oddechowy dziecka jest nie w pełni dojrzały ( rozwija się do ok.8 r.ż.), a drogi oddechowe są wąskie i krótkie, przez co młody organizm nie jest dobrze chroniony przed znajdującymi się w powietrzu szkodliwymi cząsteczkami. Oddychanie przez usta, a nie przez nos, charakterystyczne dla małych dzieci, uniemożliwia odpowiednie oczyszczenie wdychanego powietrza. Ze względu na niski wzrost, dzieci eksponowane są na większą ilość złej jakości powietrza, gdyż zanieczyszczenia kumulują się tuż przy powierzchni ziemi. Dodatkowo duża aktywność ruchowa dziecka sprawia, że oddycha ono szybciej i głębiej, przez co wdycha więcej zanieczyszczonego powietrza.

• Osoby starsze

Osoby starsze oddychające powietrzem o wysokim stężeniu pyłu zawieszonego mają podwyższone ryzyko hospitalizacji, a nawet zgonu z powodu chorób płuc i chorób sercowo-naczyniowych.

• Osoby cierpiące choroby serca i płuc

Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem przez osoby już chore nasila objawy choroby.

• Osoby aktywne fizycznie

Wysiłek fizyczny powoduje szybszy i głębszy oddech, a co za tym idzie wdychanie większej ilości szkodliwych cząstek pyłu i aspirowanie ich głębiej niż podczas spoczynku.

• Kobiety w ciąży

Wdychanie zanieczyszczonego powietrza przez kobiety w ciąży wpływa negatywnie na rozwój płodu. Jak pokazują badania, dzieci z takich ciąż rodzą się z niższą masą urodzeniową oraz mają niższe IQ.

Normy stężeń pyłu zawieszonego zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):

ü  norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM10: 50 µg/m3

ü  norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM2,5: 25 µg/m3

Jak bronić się przed zanieczyszczonym powietrzem?

§  Monitorowanie poziomu zanieczyszczenia

Sprawdzaj jakość powietrza. Śledź komunikaty dotyczące jakości powietrza i ogranicz wychodzenie na dwór, w dni kiedy zanieczyszczenie powietrza przekracza dozwolone normy. Informacje dotyczące stężeń poszczególnych zanieczyszczeń w powietrza znajdziesz na stronie internetowej odpowiedniego dla województwa Inspektoratu Ochrony Środowiska. Aktualny poziom zanieczyszczenia powietrza możesz też kontrolować na bieżąco korzystając ze specjalnych aplikacji na telefon.

http://sojp.wios.warszawa.pl/

§  Ograniczenie kontaktu z  zanieczyszczonym powietrzem.

- wyeliminuj dymu papierosowy z otoczenia!

- unikaj spacerów i otwierania okien w domu/ w samochodzie w okresie, w którym narażenie na smog jest największe. Gdy poziom zanieczyszczeń wielokrotnie przekracza normy jakości powietrza, osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci  powinny bezwzględnie unikać przebywania na zewnątrz.

- idąc do pracy czy na spacer unikaj ruchliwych ulic, jak najbardziej oddal się od krawężnika - największe stężenie zanieczyszczeń jest bezpośrednio w pobliżu jezdni.

- oddychaj przez nos - Twój naturalny filtr powietrza, wyłapujący część zanieczyszczeń.

- kup dobrej jakości oczyszczacza powietrza, pamiętaj, żeby odpowiednio często wymieniać w nim filtry (zgodnie z zaleceniami producenta).

- rozważ noszenie maski antysmogowej, zwłaszcza przy podejmowaniu wysiłku fizycznego na zewnątrz, gdy stężenie pyłu przekracza normy. Maska powinna być wyposażona w filtr HEPA oraz zawór odprowadzający wilgoć. 

§  Wprowadzenie odpowiedniej diety.

Dieta powinna zawierać produkty bogate w witaminy A, C i E oraz selen, gdyż pomaga to neutralizować nadmiar wolnych rodników, które sprzyjają rozwojowi niektórych chorób, w tym chorób układu oddechowego. Pij dużo wody. Nawilżona śluzówka gardła może wyłapać część zanieczyszczeń na ich drodze do płuc.

§  Dbanie o stan środowiska

Smog jest szczególnie odczuwalny w okresie sezonu grzewczego. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest bowiem tzw. "niska emisja"- zanieczyszczenia powstałe poprzez ogrzewanie domów jednorodzinnych czy starych kamienic, odpadami lub węglem złej jakości, wydzielającymi podczas spalania wiele szkodliwych substancji, a także używanie przestarzałych, nieefektywnych pieców grzewczych czy korzystanie z domowych kotłowni.

Aby nie dopuścić do narastania zjawiska smogu należy bezwzględnie unikać palenia śmieci i ogrzewania domu niskiej jakości węglem oraz regularnie sprawdzać stan instalacji grzewczej. Najlepiej także starać się ograniczyć ruch drogowy, korzystając z publicznego transportu zbiorowego czy roweru.

Żyjemy w czasach, w których o świeże powietrze coraz trudniej.  W uzdrowiskach, słynących kiedyś z ze zbawiennego wpływu na  układ oddechowy  coraz częściej gości smog. Zamiast klimatu o właściwościach leczniczych mamy trujący dym.  Jeśli w porę nie zmienimy złych nawyków, zdrowe środowisko może stać się odległym wspomnieniem. Zatem uzbrojeni w wiedzę jak się przed zanieczyszczeniem powietrza chronić i jak mu zapobiegać uświadamiajmy innych, a być może za jakiś czas znowu będziemy mogli bezpiecznie oddychać pełną piersią.

Bibliografia:

https://gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/464-smog

https://pulmonologia.mp.pl/aktualnosci/131284,uwaga-dzieci-idzie-smog-10-rad-jak-chronic-dziecko-przed-zanieczyszczonym-powietrzem

http://sojp.wios.warszawa.pl/

lek. Magdalena Chojnowska