Wady postawy u dzieci

 WADY POSTAWY U DZIECI

Wady postawy wśród dzieci i młodzieży są w dzisiejszych czasach prawdziwym problemem. Bierny sposób spędzania wolnego czasu, niedostateczna aktywność fizyczna, nadwaga oraz długie godziny spędzane w szkolnej ławce znacząco wpływają na zwiększanie się odsetka osób w wieku szkolnym z nieprawidłową postawą. W zapobieganiu rozwojowi wad postawy kluczową rolę odgrywa profilaktyka. Dbanie o prawidłowe zachowania dziecka od samego początku jego życia może znacząco ograniczyć ryzyko powstania wady.

Najczęstsze wady postawy:

PLECY OKRĄGŁE

Plecy okrągłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej, mówiąc prościej to nadmierne wygięcie kręgosłupa do tyłu. Charakterystyczne dla tej wady jest osłabienie mięśni grzbietu. Klatka piersiowa jest zapadnięta lub spłaszczona,  mięśnie klatki piersiowej są przykurczone, co może upośledzać oddychanie. Głowa i barki są wysunięte w przód, łopatki odstają od płaszczyzny pleców.

Jakich pozycji należy unikać w przypadku pleców okrągłych?

ü  Siedzenie w zapadających się fotelach i kanapach.

ü  Siedzenie z zaokrąglonymi plecami.

ü  Stanie na głowie.

ü  Jazda na rowerze z niską kierownicą.

ü  Skłony w przód.

ü  Odrabianie lekcji siedząc na krześle, umieszczonym zbyt wysoko w stosunku do blatu biurka.

PLECY WKLĘSŁE

Plecy wklęsłe to nadmierne przodowygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym czyli pogłębienie lordozy lędźwiowej. W wyglądzie dziecka z plecami wklęsłymi obserwuje się silnie zaznaczony odcinek lędźwiowy kręgosłupa, uwypuklenie pośladków, wypięty brzuch oraz  zwiększenie przodopochylenia miednicy.

Jakich pozycji unikać w przypadku pleców wklęsłych:

ü  Ćwiczenia i pozycje pogłębiające lordozę lędźwiową: kołyski, mostki, stanie na rękach, przerzuty bokiem, skłony w tył.

ü  Skoki, siad równoważny, wzmacnianie mięśni brzucha w leżeniu tyłem z nogami lekko uniesionymi nad podłoże.

ü  Gimnastyka artystyczna, akrobatyka.

Uwaga: Ważne jest, aby nie wykonywać nadmiernie dużo ćwiczeń, które spłaszczają pogłębioną lordozę, ponieważ zbyt spłycona lordoza jest również niekorzystna i predysponuje do bólu kręgosłupa.

PLECY PŁASKIE

Plecy płaskie charakteryzują się zmniejszeniem lub całkowitym zniesieniem naturalnych krzywizn kręgosłupa, przez co traci on swoje właściwości amortyzujące. Wada sprzyja powstawaniu zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa, dlatego osoby  z tą wadą często uskarżają się na bóle głowy. U osób z wadą o typie pleców płaskich klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki opadnięte. U dzieci z plecami płaskimi obserwuje się wątłą sylwetkę,  słabo wykształcone mięśnie,  barki obniżone i wysunięte do przodu oraz spłaszczoną klatkę piersiową.

Jakich pozycji unikać w przypadku pleców płaskich:

ü  Przeciążanie organizmu.

ü  Stosowanie ćwiczeń elongacyjnych polegających na wydłużaniu kręgosłupa wzdłuż osi długiej.

ü  Ćwiczenia w zwisach i przeprostach.

ü  Ćwiczenia gibkościowe.

SKOLIOZA

Skolioza  czyli boczne skrzywienie kręgosłupa polega na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. Odchylenie to występuje w trzech płaszczyznach: czołowej – kręgosłup wygina się w bok, strzałkowej – pogłębia się wgięcie kifotyczne lub lordotyczne, poprzecznej – następuje rotacja kręgów, co prowadzi do powstania garbu. W wyglądzie dziecka z postawa skoliotyczną łatwo zaobserwować krzywo przebiegającą linie kręgosłupa. Dzieci te mają nierówno ustawione barki, odstające łopatki,  brak symetrii talii oraz nierówno ustawione biodra.

 Jakich pozycji unikać w przypadku skoliozy:

ü  Rzuty jednorącz, skłonów tułowia w jedną stronę, zwisów asymetrycznych.

ü  Jazda na hulajnodze.

ü  Ćwiczenia zwinnościowe, takie jak: mostki, przewroty, stanie na rękach, przerzuty bokiem, ćwiczenia z dźwiganiem i przenoszeniem.

ü  Długotrwałe marsze i biegi z obciążeniem, intensywne skoki i zeskoki w głąb na twarde podłoże.

ü  Dłuższe wysiłki w pozycji stojącej.

ü  Długotrwała nieprawidłowa pozycja np. podczas oglądania TV, pracy przy komputerze, odrabiania lekcji.

Skoliozę uważa się za wadę ogólnoustrojową, gdyż  dotyczy nie tylko w narządu ruchu, ale może też prowadzić do komplikacji w zakresie układu krążeniowo-oddechowego oraz powodować pogorszenie sprawności i wydolności fizycznej. Leczenie skoliozy na wczesnym etapie opiera się głównie na gimnastyce korekcyjnej, natomiast w bardziej zaawansowanych przypadkach konieczna jest rehabilitacja, a czasem leczenie operacyjne.

Nieleczona skolioza może prowadzić do:

ü  Zniekształcenia klatki piersiowej.

ü  Uciskania narządów wewnętrznych ( serca, płuc) prowadząc do upośledzenia wydolności krążenia i oddychania.

ü  Zmniejszonej sprawności fizycznej.

ü  Obniżonej samooceny, problemów na tle psychicznym, ze względu na deformację ciała np. obecność garbu żebrowego.

Większość wcześnie wykrytych wad poddaje się rehabilitacji. Lepiej jednak zapobiegać niż leczyć.

PROFILAKTYKA WAD POSTAWY

1. Nie przyspieszaj rozwoju dziecka. Zbyt wczesne sadzanie lub sta­wianie na nogi dziecka, które samo jeszcze tego  nie robi, zbyt wcze­sne pio­ni­zo­wa­nie dziec­ka i wkła­da­nie go do cho­dzi­ka, kiedy krę­go­słup nie jest jesz­cze do­brze ukształ­to­wa­ny, może przy­czy­nić się do po­wsta­nia wady po­sta­wy w przy­szło­ści.

2. Od wczesnego wieku wyrabiaj u dziecka nawyk prawidłowej postawy zarówno przy nauce jak i odpoczynku. Zwracaj dziecku uwagę nie tylko gdy się garbi, ale także wtedy, gdy przyjmuje skrzywioną pozycję np. siada na jednym pośladku z podkurczoną nogą  albo trzyma jedną rękę opartą na stole, a drugą opuszczoną. Niech wie, że powinno często zmieniać pozycję oraz unikać zbyt długiego siedzenia lub stania.

WSKAZÓWKA: Jak utrzymać prawidłową pozycję ciała?

- Chodź z wyprostowanymi plecami, ściągniętymi łopatkami, wysoko podniesioną głową, wciągniętym brzuchem i napiętymi pośladkami.

- Nie garb się podczas siedzenia.

- Nie pochylaj zbyt nisko głowy.

- Ciężkie przedmioty podnoś z pozycji przysiadu lub przyklęku.

3. Zapewnij dziecku odpowiednie warunki do nauki.

Odpowiedniej wysokości biurko/ ławka szkolna umożliwia oparcie na powierzchni  blatu całych przedramion, bez unoszenia barków.  Blat po­wi­nien być kwa­dra­to­wy lub pro­sto­kąt­ny, a nie za­okrą­glo­ny. Zeszyt, książka powinny leżeć na biurku na wprost dziecka, również monitor komputera po­wi­nien być usta­wio­ny na wprost twa­rzy, a nie z boku. Właściwie dobrane krzesło pozwala dziecku na oparcie całych stóp na podłodze. Jako, że biurko i krze­sło dopasowujemy do wzrostu dziecka, meble te powinny ro­snąć wraz z dziec­kiem. Aby co roku nie musieć zmieniać umeblowania, naj­korzystniej wybrać meble z moż­li­wością re­gu­lacji wy­so­ko­ści. Urządzając stanowisko do nauki dla dziecka nie zapomnijmy też o zapewnieniu właściwego oświetlenia.

4. Pamiętaj, żeby dziecko miało odpowiedni do wzrostu tornister. Pilnuj, żeby nie był zbyt obciążony i konsekwentnie zwracaj uwagę dziecku, gdy no­si ple­ca­k na jed­nym ra­mie­niu.

5. Zadbaj o prawidłowe odżywianie dziecka.  Nie do­puść do po­wsta­nia nad­wa­gi, gdyż dodatkowe kilogramy stwarzają zwiększone ob­cią­że­nie dla krę­go­słu­pa.

6. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA! Zapewnij dziecku odpowiednią ilość ruchu, najlepiej na  świeżym powietrzu. Najlepsze są formy ruchu naturalnie wzmacniające mięśnie np. jazda na rowerze, pływanie, gra w piłkę.

7. Ogranicz siedzący trybu życia dziecka i spędzanie wolnego czasu przed  telewizorem czy komputerem. Wiedz, że dziecko nieustanne wpatrując się w telefon czy tablet nienaturalnie pochyla głowę,  poddając odcinek szyjny kręgosłupa ogromnym przeciążeniom.

8. Zapewnij dziecku odpowiednie warunki snu. Zadbaj by miało wystarczająco twardy materac w łóżku. Najlepiej by spało bez poduszki lub  jedynie z niewielkim, płaskim „jaśkiem”.

9.  Wybieraj dziecku obuwie nie tylko pod względem walorów estetycznych. Pomyśl przede wszystkim o dobraniu odpowiednio wyprofilowanych butów prawidłowej wielkości.  Pamiętaj, że nie tylko za małe buty, ale także zbyt cia­sne ubrania ogra­ni­cza­jące swo­bo­dę ru­chów mogą sprzy­jać po­wsta­wa­niu wady po­sta­wy.

 10. W razie stwierdzenia wady postawy niezbędne jest dobranie odpowiednich ćwiczeń korekcyjnych przez doświadczonych specjalistów i regularne ich wykonywanie.

O czym warto pamiętać?

Wady postawy nie są przeciwskazaniem do uczestniczenia w zajęciach z wychowania fizycznego.  Wręcz przeciwnie brak ruchu, może powodować nasilenie się wady. Zrozumiałe jest, że dziecko z wadą nie będzie mogło wykonywać wszystkich rodzajów ćwiczeń, ale nie znaczy to, że podczas lekcji WF-u ma przesiadywać w szatni.

Ćwiczenia korygujące wady postawy powinny być stosowane tylko po indywidualnym dobraniu zestawu ćwiczeń przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę lub lekarza. Początkowo ćwiczenia powinny być wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalisty, tak by dziecko nauczyło się właściwie wykonywać dane ruchy, a terapeuta miał możliwość korekcji ewentualnych błędów. Następnie dziecko może ćwiczyć samo  w domu. Przestrzega się przed samodzielnym doborem zestawu ćwiczeń np. korzystając  z informacji zawartych w internecie. W gimnastyce korekcyjnej niezwykle ważna jest precyzja wykonywanych ruchów. Źle wykonywane lub nieodpowiednio dobrane ćwiczenia mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Wady postawy stanowią jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych u dzieci. Duże znaczenie w zapobieganiu powstania wady ma profilaktyka. Dlatego zadbaj by Twoje dziecko częściej wychodziło na  świeże powietrze i było aktywne fizycznie, a nie tkwi­ło go­dzi­na­mi przed te­le­wi­zo­rem czy kom­pu­te­rem objadając się chipsami. Konsekwentnie zwracaj uwagę dziecku, gdy przyjmuje nieprawidłową pozycję, tak aby  wy­ro­bi­ło sobie nawyk przyj­mo­wa­nia właściwej po­sta­wy ciała.

Bibliografia:

1. mgr Wioletta Wójcik, mgr Ewa Plebańczyk  "Wady postawy ciała u dzieci w wieku szkolnym".

2. Aneta Giczewska "Charakterystyka wad postawy" Przyjaciel nr 2 (9.)