SMOG - jak odetchnąć z ulgą?

SMOG - jak odetchnąć z ulgą?

Aktywność na świeżym powietrzu to samo zdrowie. Jednak co robić jeśli  poziom zanieczyszczenia na zewnątrz wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy? Czy smog jest naprawdę tak niebezpieczny? Jak sobie radzić z jego negatywnym wpływem na nasze zdrowie i życie?

SMOG

Nazwa „smog” pochodzi z połączenia dwóch słów: smoke (dym) i fog (mgła). Smog  składa się ze szkodliwych związków chemicznych tj. tlenki siarki i tlenek azotu oraz pyłów zawieszonych. Pył zawieszony jest mieszaniną cząstek stałych i kropelek cieczy utrzymujących się w powietrzu. W jego skład mogą wchodzić siarka, związki organiczne ( np. kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), metale ciężkie, dioksyny oraz alergeny (pyłki roślin i zarodniki grzybów).

Szkodliwość smogu to nie bajka! Jak podaje Główny Inspektorat Sanitarny wysokie stężenia zanieczyszczeń pyłowych powietrza atmosferycznego są jednym z głównych czynników środowiskowych wywierających szkodliwy wpływ na zdrowie populacji.

Pyły o średnicy poniżej 10 mikrometrów PM10  absorbowane są w górnych drogach oddechowych i oskrzelach. Ziarna pyłu drażniąc śluzówki, ułatwiają penetrację alergenów, a także mogą powodować stany zapalne spojówek oraz błony śluzowej nosa i gardła. Inhalowane do płuc mogą wywoływać kaszel i trudności z oddychaniem.

Najbardziej niebezpieczny dla zdrowia człowieka jest pył drobny tzw. pył PM2,5 (o średnicy poniżej 2.5µm). Dociera on do pęcherzyków płucnych i penetruje do naczyń krwionośnych, a stamtąd do krwiobiegu. Jest zatem szkodliwy nie tylko dla układu oddechowego, ale także dla układu krążenia.

Krótkoterminowe narażenie na wysokie stężenie pyłu może nasilać objawy chorób układu oddechowego, chorób o podłożu alergicznym (astma, atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek) i chorób serca (zwiększona krzepliwość krwi, zaburzenia rytmu serca). Ekspozycja na smog zwiększa też podatność na infekcje dróg oddechowych.

Długotrwałe narażenie na wysokie stężenia pyłu zawieszonego zwiększa ryzyko rozwoju chorób płuc tj. astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), a także nowotworów. 

Smog szkodzi wszystkim, ale na niektórych działa szczególnie szkodliwie.

Najbardziej wrażliwe na działanie zanieczyszczonego powietrza są:

• Dzieci

Układ oddechowy dziecka jest nie w pełni dojrzały ( rozwija się do ok.8 r.ż.), a drogi oddechowe są wąskie i krótkie, przez co młody organizm nie jest dobrze chroniony przed znajdującymi się w powietrzu szkodliwymi cząsteczkami. Oddychanie przez usta, a nie przez nos, charakterystyczne dla małych dzieci, uniemożliwia odpowiednie oczyszczenie wdychanego powietrza. Ze względu na niski wzrost, dzieci eksponowane są na większą ilość złej jakości powietrza, gdyż zanieczyszczenia kumulują się tuż przy powierzchni ziemi. Dodatkowo duża aktywność ruchowa dziecka sprawia, że oddycha ono szybciej i głębiej, przez co wdycha więcej zanieczyszczonego powietrza.

• Osoby starsze

Osoby starsze oddychające powietrzem o wysokim stężeniu pyłu zawieszonego mają podwyższone ryzyko hospitalizacji, a nawet zgonu z powodu chorób płuc i chorób sercowo-naczyniowych.

• Osoby cierpiące choroby serca i płuc

Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem przez osoby już chore nasila objawy choroby.

• Osoby aktywne fizycznie

Wysiłek fizyczny powoduje szybszy i głębszy oddech, a co za tym idzie wdychanie większej ilości szkodliwych cząstek pyłu i aspirowanie ich głębiej niż podczas spoczynku.

• Kobiety w ciąży

Wdychanie zanieczyszczonego powietrza przez kobiety w ciąży wpływa negatywnie na rozwój płodu. Jak pokazują badania, dzieci z takich ciąż rodzą się z niższą masą urodzeniową oraz mają niższe IQ.

Normy stężeń pyłu zawieszonego zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):

ü  norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM10: 50 µg/m3

ü  norma średniego 24-godz. stężenia pyłu PM2,5: 25 µg/m3

Jak bronić się przed zanieczyszczonym powietrzem?

§  Monitorowanie poziomu zanieczyszczenia

Sprawdzaj jakość powietrza. Śledź komunikaty dotyczące jakości powietrza i ogranicz wychodzenie na dwór, w dni kiedy zanieczyszczenie powietrza przekracza dozwolone normy. Informacje dotyczące stężeń poszczególnych zanieczyszczeń w powietrza znajdziesz na stronie internetowej odpowiedniego dla województwa Inspektoratu Ochrony Środowiska. Aktualny poziom zanieczyszczenia powietrza możesz też kontrolować na bieżąco korzystając ze specjalnych aplikacji na telefon.

http://sojp.wios.warszawa.pl/

§  Ograniczenie kontaktu z  zanieczyszczonym powietrzem.

- wyeliminuj dymu papierosowy z otoczenia!

- unikaj spacerów i otwierania okien w domu/ w samochodzie w okresie, w którym narażenie na smog jest największe. Gdy poziom zanieczyszczeń wielokrotnie przekracza normy jakości powietrza, osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci  powinny bezwzględnie unikać przebywania na zewnątrz.

- idąc do pracy czy na spacer unikaj ruchliwych ulic, jak najbardziej oddal się od krawężnika - największe stężenie zanieczyszczeń jest bezpośrednio w pobliżu jezdni.

- oddychaj przez nos - Twój naturalny filtr powietrza, wyłapujący część zanieczyszczeń.

- kup dobrej jakości oczyszczacza powietrza, pamiętaj, żeby odpowiednio często wymieniać w nim filtry (zgodnie z zaleceniami producenta).

- rozważ noszenie maski antysmogowej, zwłaszcza przy podejmowaniu wysiłku fizycznego na zewnątrz, gdy stężenie pyłu przekracza normy. Maska powinna być wyposażona w filtr HEPA oraz zawór odprowadzający wilgoć. 

§  Wprowadzenie odpowiedniej diety.

Dieta powinna zawierać produkty bogate w witaminy A, C i E oraz selen, gdyż pomaga to neutralizować nadmiar wolnych rodników, które sprzyjają rozwojowi niektórych chorób, w tym chorób układu oddechowego. Pij dużo wody. Nawilżona śluzówka gardła może wyłapać część zanieczyszczeń na ich drodze do płuc.

§  Dbanie o stan środowiska

Smog jest szczególnie odczuwalny w okresie sezonu grzewczego. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest bowiem tzw. "niska emisja"- zanieczyszczenia powstałe poprzez ogrzewanie domów jednorodzinnych czy starych kamienic, odpadami lub węglem złej jakości, wydzielającymi podczas spalania wiele szkodliwych substancji, a także używanie przestarzałych, nieefektywnych pieców grzewczych czy korzystanie z domowych kotłowni.

Aby nie dopuścić do narastania zjawiska smogu należy bezwzględnie unikać palenia śmieci i ogrzewania domu niskiej jakości węglem oraz regularnie sprawdzać stan instalacji grzewczej. Najlepiej także starać się ograniczyć ruch drogowy, korzystając z publicznego transportu zbiorowego czy roweru.

Żyjemy w czasach, w których o świeże powietrze coraz trudniej.  W uzdrowiskach, słynących kiedyś z ze zbawiennego wpływu na  układ oddechowy  coraz częściej gości smog. Zamiast klimatu o właściwościach leczniczych mamy trujący dym.  Jeśli w porę nie zmienimy złych nawyków, zdrowe środowisko może stać się odległym wspomnieniem. Zatem uzbrojeni w wiedzę jak się przed zanieczyszczeniem powietrza chronić i jak mu zapobiegać uświadamiajmy innych, a być może za jakiś czas znowu będziemy mogli bezpiecznie oddychać pełną piersią.

Bibliografia:

https://gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/464-smog

https://pulmonologia.mp.pl/aktualnosci/131284,uwaga-dzieci-idzie-smog-10-rad-jak-chronic-dziecko-przed-zanieczyszczonym-powietrzem

http://sojp.wios.warszawa.pl/

lek. Magdalena Chojnowska

GRYPA

GRYPA

Jak uchronić się przed grypą?

Liście spadły z drzew, temperatura poszła w dół, słońca coraz mniej. Nadszedł okres jesienno-zimowy, a wraz z nim sezon na chorowanie. Nie tylko na zwykłe przeziębienie. Nagle pojawiające się objawy: kaszel, ból gardła, gorączka i dreszcze, a do tego ból mięśni oraz zmęczenie i złe samopoczucie mogą świadczyć o grypie. Większość osób przechodzi chorobę łagodnie i szybko zdrowieje. Czasem jednak grypa może powodować poważne komplikacje, których wszyscy chcielibyśmy uniknąć. Lepiej więc dmuchać na zimne i starać się minimalizować ryzyko zachorowania.

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, spowodowaną zakażeniem układu oddechowego wirusem grypy.  Przenosi się drogą kropelkową czyli poprzez kichanie, kaszel lub w wyniku bezpośredniego kontaktu ze świeżą wydzieliną z dróg oddechowych zakażonych osób. W Polsce sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a marcem.

Przeziębienie czy grypa?

PRZEZIĘBIENIE

- rozwija się stopniowo, zwykle zaczynając się 1–2 dniowym okresem złego samopoczucia.

- kolejno pojawiają się ból gardła, czasem chrypka i nieżyt nosa, który w późniejszym okresie jest zwykle dominującym objawem przeziębienia.
- może wystąpić stan podgorączkowy.

GRYPA

- objawy pojawiają się nagle.

- choroba często rozpoczyna się wysoką gorączką , której towarzyszy uczucie rozbicia, dreszcze, bóle mięśni, ból głowy oraz kaszel. Katar w przeciwieństwie do przeziębienia jest zwykle mało nasilony.

Najczęstsze objawy grypy:

• Ogólne – gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy (najczęściej w okolicy czoła i oczu), uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie.
• Ze strony dróg oddechowych – ból gardła, suchy kaszel, czasem katar (zwykle o niedużym nasileniu).
• Powyższym objawom mogą towarzyszyć - nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka. Gorączka może być bardzo wysoka, szczególnie u małych dzieci. U dzieci do ukończenia 2. roku życia zamiast kaszlu mogą występować rozdrażnienie i wymioty.
• Trzeba pamiętać, że choroba nie zawsze przebiega z objawami, nawet do 50% zakażeń może przebiegać bezobjawowo.

Grypa zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel, zmęczenie i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać do ok. 2 tyg. Okres wylęgania grypy wynosi 1-4 dni (średnio 2 dni). U osób dorosłych wydalanie wirusa rozpoczyna się zwykle 1 dzień  przed pojawieniem się objawów i utrzymuje się przez 5-10 dni od ich wystąpienia. U dzieci okres zakaźności  to kilka dni przed i nawet powyżej 10 dni po wystąpieniu objawów.

Grypa- dlaczego taka groźna?

Najczęstsze powikłania grypy to zapalenie ucha środkowego oraz angina paciorkowcowa. Grypa może prowadzić również do ciężkich, niekiedy zagrażających życiu powikłań– zapalenia płuc, zapalenia  mięśnia sercowego czy zapalenia mózgu i opon mózgowych. Na powikłania szczególnie narażone są dzieci poniżej 2 roku życia, dorośli w wieku 65 lat lub starsi, kobiety w ciąży oraz osoby w immunosupresji (np. osoby po przeszczepieniu organu) oraz osoby przewlekle chore.

Eksperci z Głównego Inspektoratu Sanitarnego ostrzegają :

Nie lekceważ grypy. Chroń siebie i innych!

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na grypę?

• Zaszczep siebie i swoich najbliższych przeciw grypie.

Szczepienie przeciw grypie

W Polsce coroczne szczepienia przeciw grypie zalecane są przez ekspertów wszystkim osobom powyżej 6 miesiąca życia, a w szczególności:

ü  osobom chorym na choroby przewlekłe

ü  zdrowym dzieciom w wieku od 6 miesiąca życia do 18 roku

ü  osobom w wieku powyżej 55 lat

ü  pracownikom ochrony zdrowia oraz placówek zapewniających opiekę osobom chorym i niepełnosprawnym

ü  pracownikom wykonującym zawody wymagające ciągłego kontaktu z ludźmi.

Szczepionka zawiera antygeny 3 aktualnie krążących w środowisku szczepów wirusa. Najlepszym momentem na przyjęcie szczepionki jest wrzesień lub październik, gdyż daje to ochronę przez cały okres wzmożonych zachorowań. Szczepić się jednak można przez cały rok. Nawet wtedy, gdy grypę się już przechorowało. Grypa sezonowa jest wywoływana bowiem najczęściej przez jeden z 3 dominujących szczepów wirusa i przechorowanie spowodowane jednym typem wirusa nie daje odporności wobec pozostałych szczepów. Tak więc zachorować na grypę można nawet kilka razy w ciągu roku. Sama szczepionka grypy nie wywołuje, gdyż zawiera fragmenty zabitych wirusów.

Szczepienie przeciw grypie w ciąży? TAK.

Warto wiedzieć, że szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna na wszystkich etapach ciąży. Po zaszczepieniu odporność matki przekazywana jest dziecku poprzez przeciwciała przechodzące przez łożysko, przez co jest ono chronione przez pierwsze 6 miesięcy po narodzeniu.

Szczepienie przeciw grypie co roku? TAK.

Ze względu na dużą zmienność wirusa grypy skład wszystkich szczepionek przeciw grypie co roku ulega zmianie. Dlatego istnieje konieczność corocznego szczepienia, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka.

Czy szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna? TAK.

Szczepienie przeciw grypie jest bezpieczne. Większość niepożądanych odczynów po szczepieniu jest łagodna i krótkotrwała. Niektórzy pacjenci odczuwają ból głowy, bóle mięśni, gorączkę, zmęczenie oraz nudności. Te niepożądane odczyny są jednak łagodne i szybko mijają, w przeciwieństwie do grypy.

Czy wiesz, że..? Szczepienie szczepionka sezonowa chroni nie tylko przed występującą co sezon grypą i jej powikłaniami, ale jest niezmiernie istotne ze względu na fakt, że zmniejsza ryzyko wystąpienia u człowieka podwójnego zakażenia wirusem grypy ludzkiej i ptasiej, co mogłoby doprowadzić do powstania nowego mutanta wirusa zdolnego do wywołania pandemii grypy.

• Przestrzegaj zasad higieny!

W czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta chusteczką jednorazową, następnie wyrzucaj zużyte chusteczki do kosza na śmieci. Jeśli nie masz chusteczek jednorazowych pod ręką kichaj i kaszl w zgięcie łokciowe – twoje dłonie nie zostaną skażone wirusem i nie przeniesiesz go na inne osoby. Jak najczęściej myj ręce wodą z mydłem.

• Często dokładnie wietrz pomieszczenia.

• Poza domem i w podróży zawsze miej przy sobie żel lub płyn do rąk albo zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu, gdyż warunki podczas podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk.

• W miejscach publicznych, środkach transportu unikaj niepotrzebnego dotykania powierzchni i elementów ich wyposażenia.

• Unikaj bliskiego kontaktu z chorymi oraz bliskiego kontaktu „twarzą w twarz” z innymi ludźmi w transporcie publicznym - zwłaszcza podczas dłuższych podróży. Unikaj masowych zgromadzeń, nie chodź i nie zabieraj dziecka do zatłoczonych miejsc: galerii handlowej czy kościoła w szczycie sezonu zachorowań.

• Noś maseczkę w przypadku bliskiego kontaktu z chorym na grypę w pomieszczeniu (do 1,5–2 m), co może zmniejszyć ryzyko zachorowania. Maseczkę powinien nosić także chory na grypę, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia innych.  Maseczki należy często (po każdym kontakcie z chorym) zmieniać na nowe, a zużyte wyrzucać do kosza. Noszenie maseczki profilaktycznie na ulicy przez zdrowe osoby nie jest natomiast zalecane. 

• Zadbaj, aby również twoje dziecko przestrzegało powyższych zaleceń.

• Przy wystąpieniu objawów takich jak gorączka, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, kaszel, ból gardła lub duszność  ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA.

• W przypadku podejrzenia lub rozpoznania grypy nie idź do pracy, zostań w domu do czasu ustąpienia objawów!

     

ROZPOZNANIE

Na podstawie objawów. W razie wątpliwości lekarz może zlecić badanie laboratoryjne wydzieliny pobranej jednocześnie z nosa i gardła w celu wykrycia wirusa grypy – dodatni wynik jest podstawowym kryterium rozpoznania zakażenia (grypa potwierdzona laboratoryjnie). U zdecydowanej większości chorych takie badanie nie jest jednak potrzebne, bo nie zmienia podstawowych zasad postępowania.

LECZENIE

Podstawą leczenia jest postępowanie objawowe:

1. Zostań w domu, ogranicz kontakt z innymi ludźmi, zwłaszcza z osobami z grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy. Odpoczywaj w łóżku, unikaj wysiłku.

2. Pij duże ilości płynów.

3.W razie gorączki lub bólu głowy, gardła czy mięśni możesz przyjąć leki przeciwgorączkowe/ przeciwbólowe – paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ np. ibuprofen). Pamiętaj, że u dzieci i młodzieży do ukończenia 18. roku życia nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego.

4. W razie potrzeby możesz zastosować leki przeciwkaszlowe (w lżejszych przypadkach łyżka miodu przed snem, ale nie u dzieci poniżej 1 roku życia), leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa, izotoniczne lub hipertoniczne roztwory soli do nosa.

5. Powszechnie stosowane leki, takie jak witamina C i rutozyd, nie są skuteczne. Nie udowodniono także korzystnego działania leków homeopatycznych (np. Oscillococcinum).

Leczenie przyczynowe (leki przeciwwirusowe)

Najskuteczniejsze są leki nowej generacji aktywne wobec wirusów grypy A i B – tzw. inhibitory neuraminidazy: zanamivir i oseltamivir.  Leki te działają na wirusa grypy, ale jedynie wtedy, gdy zostaną podane w początkowej fazie choroby, kiedy rzadko są potrzebne.  Leki na grypę są w Polsce wydawane tylko na receptę, należy rozważyć ich zastosowanie u osób należących do grup ryzyka.

W okresie zwiększonej zapadalności na grypę warto mieć się na baczności. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla noworodków, osób starszych, osób w immunosupresji i  osób z towarzyszącymi chorobami przewlekłym. Dlatego osoby z tych grup za wszelką cenę powinny wystrzegać się zachorowania. Najskuteczniejszą metodą uniknięcia zachorowania i związanych z nim powikłań jest profilaktyka pod postacią corocznego szczepienia poprzedzającego sezon zachorowań na grypę. Szczepionka nie tylko zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę (a jeśli do niego dojdzie – łagodzi przebieg choroby), ale też zmniejsza ryzyko ciężkiej choroby, hospitalizacji, a nawet śmierci. Dodatkowo przeciwdziała rozprzestrzenianiu się grypy na członków rodziny, znajomych i inne osoby.

Bibliografia:

 https://gis.gov.pl/o-nas/aktualnosci/325-informacja-gis-dotyczaca-aktualnej-sytuacji-epidemiologicznej-grypy-2

https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-zakazne/287-grypa-sezonowa

https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/48088,objawy-grypy

https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/61825,grypa-i-przeziebienie

GRYPA wskazania do szczepień, możliwe powikłania pogrypowe. Krajowy Ośrodek ds. Grypy, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, 2008


lek. Magdalena Chojnowska

Nadwaga i otyłość u dzieci

Nadwaga i otyłość u dzieci

Problem nadwagi i otyłości dotyczy coraz większej liczby dzieci i młodzieży. Według badań HBSC (Health Behaviour School-aged Children) przeprowadzonych w roku szkolnym 2013-2014 -  nadwaga lub otyłość występują u co siódmego polskiego dziecka w wieku 11-15 lat. Problem dotyczy nie tylko nastolatków, ale także młodszych dzieci. U 1/3  dzieci do 3 roku życia stwierdza się nieprawidłową masą ciała.  Otyłość to nie tylko kwestia wyglądu, ale przede wszystkim zdrowia. Co robić by dziecko utrzymywało właściwą masę ciała? Jak pozbyć się dodatkowych kilogramów u dziecka, które waży już za dużo?

Co wpływa na wystąpienie otyłości?

·         Predyspozycje genetyczne.

·         Nieprawidłowe wzorce dotyczące odżywiania i aktywności fizycznej.

 Z badań wynika, że 70% dzieci, których oboje rodzice są otyli, również jest otyłe.

·         Prawidłowe żywienie kobiety w czasie ciąży.

 Zapewnia właściwy przyrost masy ciała i optymalne odżywienie dziecka.

·         Karmienie piersią.

 Zapobiega przekarmieniu – dziecko przyjmuje dokładnie tyle pokarmu, ile potrzeba, by zaspokoić  głód.

·         Odpowiednie rozszerzanie diety niemowlęcia.

 To rodzic/opiekun powinien decydować o tym, co dziecko zje, a także o tym kiedy  i w jaki sposób jedzenie będzie podane, dziecko natomiast decyduje czy i jak dużo zje.

Nadwaga czy już otyłość?

Nadwaga to zaburzenie, w którym wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 85 centyla (≥85c), ale poniżej 95 centyl (<95c).

Otyłość rozpoznajemy, gdy wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 95 centyla (≥95c).

Należy pamiętać, że nadwaga czy otyłość mogą być objawem choroby, a nie tylko skutkiem błędów żywieniowych lub braku aktywności fizycznej. Zatem po rozpoznaniu nadwagi lub otyłości i wykonaniu podstawowych badań, pediatra może sam podjąć leczenie dziecka lub w zależności od potrzeby skierować dziecko do poradni chorób metabolicznych, poradni endokrynologicznej lub ośrodka zajmującego się kompleksowym leczeniem otyłości.

Pulchne dziecko ≠ zdrowe dziecko

Otyłe dziecko = otyły dorosły

Jak pokazuje statystyka dziecko z nadwagą między 6. a 9. rokiem życia jest  10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu. U dziecka z nadwagą między 10. a 14. rokiem życia ryzyko otyłości jest aż 28-krotnie większe. Blisko 80% otyłych nastolatków pozostanie przez resztę życia otyłymi dorosłymi.

Konsekwencje otyłości:

Utrzymująca się otyłość  w dzieciństwie predysponuje do rozwinięcia się wielu chorób w wieku dorosłym. Co gorsza nieprawidłowości  mogą pojawić się już w okresie dziecięcym.

Schorzeniami związanymi z otyłością są:

- zaburzenia gospodarki lipidowej

- zaburzenia gospodarki węglowodanowej: cukrzycą typu 2, insulinooporność

- nadciśnienie tętnicze

- stłuszczenie wątroby

- zespół policystycznych jajników

- bezdech senny

- zaburzenia kostno-stawowe związane z przeciążeniem kości i mięśni

- zaburzenia emocjonalne

- większa predyspozycja do chorób nowotworowych w wieku dorosłym

Po pierwsze PROFILAKTYKA

Zdrowy tryb życia, zrównoważona dieta oraz aktywne spędzanie wolnego czasu w dużym stopniu chronią przed nadwagą i otyłością. Racjonalna dieta dziecka jest niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu, natomiast codzienna aktywność fizyczna wpływa korzystnie nie tylko na sylwetkę, ale także ma rozwój psychofizyczny dziecka.

Jeśli problem nadmiernej masy ciała pojawił się już u Twojego dziecka, koniecznie skonsultuj się z lekarzem oraz dietetykiem.  Razem ze specjalistami łatwiej będzie zaplanować skuteczny plan działania.

Leczenie

Podstawą leczenia otyłości u dzieci i młodzieży jest  ZMIANA STYLU ŻYCIA:

- Zmiana sposobu żywienia całej rodziny.

- Zwiększenia aktywności fizycznej całej rodziny.

Niezbędnym elementem terapii jest też wsparcia psychiczne dla dziecka.

Jak powinna wyglądać DIETA?

- Zadbaj o regularność posiłków.

Najlepiej spożywać pięć posiłków w ciągu dnia o regularnych porach (co 3–4 godziny). Przynajmniej część posiłków dziecko powinno spożywać wspólnie z rodzicami.

- Cała rodzina powinna mieć takie samo menu.

- Warto podawać posiłki na małych talerzach, w mniejszych porcjach. Należy unikać dokładek.

- Daj dziecku wybór, uwzględnij jego preferencje smakowe. Zaangażuj dziecko do wspólnego przygotowania posiłków, niech wie, że ma wpływ na to co je.

- Nie zmuszaj dziecka do jedzenia.  

- Nie pozwalaj na jedzenie przed telewizorem ani przy komputerze. Nie używaj jedzenia (zwłaszcza słodyczy) jako nagrody.

- Posiłki powinny być urozmaicone, smaczne i odpowiednio zbilansowane- tylko wtedy dziecko otrzyma wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dania powinny zawierać łatwostrawne białko, węglowodany złożone (występujące w towarzystwie naturalnego błonnika – pochodzące z jarzyn, owoców ze skórką, pełnego ziarna, otrąb) i właściwą ilość odpowiednich tłuszczy.

- Tłuszcze są niezbędne do rozwoju dziecka, dlatego nie wolno ich całkowicie wykluczyć z diety, lecz zadbać o ich odpowiednią ilość i rodzaj. Polecane są produkty zawierające w przewadze korzystne dla zdrowia wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ich źródłem może być chude mięso, ryby, jaja, pełny nabiał, masło, orzechy, oleje roślinne np. olej rzepakowy czy oliwa z oliwek.

- Dziecko powinno spożywać ok. 500 gramów warzyw i 200–300 gramów owoców dziennie.

- Mięso, drób i ryby można piec w folii i w naczyniu żaroodpornym, przygotowywać na parze lub gotować w wodzie i dusić. Powinno się unikać potraw smażonych! Niewskazane jest używanie panierek, smażenie na głębokim oleju oraz dodawanie tłustych sosów z mąki i śmietany.

- Główne źródło płynów w diecie powinna stanowić dobra gatunkowo woda niegazowana, źródlana lub mineralna niskosodowa (<20 mg jonów sodu/litr). Słodkie napoje oraz wody smakowe powinny zostać  całkowicie wyeliminowane z diety otyłego dziecka. Dopuszczalne są soki owocowe (bez dodatku cukru, najlepiej świeżo wyciskane) jednak nie więcej niż w ilości jednej szklanki dziennie, natomiast soki warzywne można podawać w ilości 1–2 szklanek dziennie.

A co ze słodyczami?

Jeśli Twoje dziecko nie potrafi zrezygnować ze słodkiego smaku, ustal jeden dzień w tygodniu, w którym będzie mogło zjeść ściśle określoną ilość słodyczy. Pamiętaj, że powinny być to tak zwane zdrowe słodycze czyli na przykład suszone owoce, pestki słonecznika, świeżo wyciskany sok z owoców lub warzyw, sałatka owocowa czy jogurt naturalny z owocami i bakaliami.

W trudnym  procesie zmiany nawyków żywieniowych rodziny pomocna będzie z pewnością wizyta u dietetyka, który udzieli cennych wskazówek jak skutecznie postępować. Przed wizytą u specjalisty warto spisać kilkudniowy jadłospis dziecka uwzględniający godziny posiłków, rodzaj, skład i ilość pokarmu oraz ilość i rodzaj wypijanych napojów. Dzięki temu łatwiej będzie ustalić jaka jest dokładnie dieta dziecka i jakich zmian wymaga.

Jak wynika z badań 75% dzieci nie jest wystarczająco aktywnych fizycznie i zalicza się w związku z tym do grupy ryzyka nieprawidłowego rozwoju lub pogorszenia stanu zdrowia.

Jak sprawić, by dziecko było bardziej AKTYWNE FIZYCZNIE?

- Zaplanuj aktywne spędzanie wolnego czasu dla całej rodziny. Zamiast weekendowego wyjścia do kina czy galerii handlowej wybierzcie się na spacer do parku albo na wycieczkę rowerową, a gdy pogoda nie sprzyja możesz zabrać bliskich na basen albo do parku trampolin. Jeśli mamy odpowiednie warunki, może warto zastanowić się nad przygarnięciem psa, który będzie motywował wszystkich domowników do wyjścia na dwór?

- Zapisz dziecko na pozalekcyjne zajęcia sportowe. Pozwól dziecku wybrać dyscyplinę sportową zgodnie z jego upodobaniami. Zajęcia muszą sprawiać dziecku przyjemność i być przez nie akceptowane. Nie należy zmuszać dziecka do dyscyplin, których nie lubi, nawet jeśli teoretycznie są bardziej skuteczne w walce z otyłością.

- Krok po kroku. Zmiany wymagają czasu. Twoje dziecko nie musi od razu stać się mistrzem olimipijskim w wybranej dziedzinie sportu. Na początek sukcesem może  być na przykład pokonanie dystansu z domu do szkoły spacerem lub na rowerze, zamiast korzystania z komunikacji miejskiej.

- Ogranicz dziecku czasu spędzany przed telewizorem i komputerem. Wprowadź jasne reguły określające kiedy i ile czasu  może korzystać z tych urządzeń.

Pamiętaj o tym, że niezwykle ważna jest  systematyczna aktywność ruchowa. Tylko wysiłek podejmowany regularnie może być skuteczny w pozbyciu się dodatkowych kilogramów. Ćwiczenia powinny być wszechstronne, angażować różne grupy mięśni. Zaleca się długi czas aktywności ruchowej przy niezbyt wysokiej intensywności.  Rodzaj wysiłku powinien być odpowiedni dla wieku i dobrany po konsultacji ze specjalistą.

Wsparcie

Proces walki z otyłością jest długotrwały, efekty nie pojawiają z dnia na dzień. Dużą rolę w procesie odchudzania dziecka odgrywa wsparcie rodziców/opiekunów.  Należy motywować do zmian, doceniać nawet małe postępy.  Nie wolno  krytykować  czy wyśmiewać dziecka.

Otyłość i nadwaga dzieci i młodzieży jest coraz większym problemem w dzisiejszym społeczeństwie. Nie tylko w krajach anglosaskich, gdzie króluje fast food, ale także i u nas w Polsce.  Zbędne kilogramy u dzieci wiążą się z licznymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi w przyszłości, dlatego utrzymywanie właściwiej masy ciała jest niezwykle ważne. Choć czasem trudna, zmiana dotychczasowego stylu życia: wprowadzenie zdrowej diety i zwiększenie aktywności fizycznej u całej rodziny jest kluczem do sukcesu w walce z otyłością.

Bibliografia:

Otyłość u dzieci i młodzierzy. Poradnik dla rodziców dzieci w wieku od 4 do 18 lat. Dr n. med. Alicja Karney, Dr hab. n. med. Anna Oblacińska, Dr n. reh. Lesław Kluba, Mgr Dorota Świątkowska

Dzieci – profilaktyka i terapia nadwagi i otyłości dziecięcej. Poradnik dla mądrych rodziców. Mgr Aneta Stanek-Gonera