GRYPA
Jak
uchronić się przed grypą?
Liście spadły z drzew, temperatura poszła w dół, słońca coraz
mniej. Nadszedł okres jesienno-zimowy, a wraz z nim sezon na chorowanie. Nie tylko na zwykłe przeziębienie. Nagle
pojawiające się objawy: kaszel, ból gardła, gorączka i dreszcze, a do tego ból
mięśni oraz zmęczenie i złe samopoczucie mogą świadczyć o grypie. Większość osób przechodzi chorobę łagodnie
i szybko zdrowieje. Czasem jednak grypa może powodować poważne komplikacje,
których wszyscy chcielibyśmy uniknąć. Lepiej więc dmuchać na zimne i starać się minimalizować ryzyko
zachorowania.
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, spowodowaną zakażeniem
układu oddechowego wirusem grypy. Przenosi się drogą kropelkową czyli poprzez kichanie, kaszel lub w wyniku bezpośredniego
kontaktu ze świeżą wydzieliną z dróg oddechowych zakażonych osób. W Polsce
sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia
następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a
marcem.
Przeziębienie
czy grypa?
PRZEZIĘBIENIE
- rozwija
się stopniowo, zwykle zaczynając się 1–2 dniowym okresem złego
samopoczucia.
- kolejno pojawiają się ból gardła, czasem chrypka i nieżyt nosa,
który w późniejszym okresie jest zwykle dominującym
objawem przeziębienia.
- może wystąpić stan podgorączkowy.
- może wystąpić stan podgorączkowy.
GRYPA
- objawy pojawiają się nagle.
- choroba często
rozpoczyna się wysoką gorączką ,
której towarzyszy uczucie rozbicia,
dreszcze, bóle mięśni, ból głowy oraz
kaszel. Katar w przeciwieństwie do przeziębienia jest zwykle mało nasilony.
Najczęstsze
objawy grypy:
- Ogólne – gorączka, dreszcze, ból mięśni,
ból głowy (najczęściej w okolicy czoła i oczu), uczucie rozbicia
i osłabienia, złe ogólne samopoczucie.
- Ze strony dróg oddechowych – ból gardła,
suchy kaszel, czasem katar
(zwykle o niedużym nasileniu).
- Powyższym objawom mogą towarzyszyć - nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka. Gorączka może być bardzo wysoka, szczególnie u małych dzieci. U dzieci do ukończenia 2. roku życia zamiast kaszlu mogą występować rozdrażnienie i wymioty.
- Trzeba pamiętać, że choroba nie zawsze przebiega z
objawami, nawet do 50% zakażeń może
przebiegać bezobjawowo.
Grypa zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel, zmęczenie i uczucie
rozbicia mogą się utrzymywać do ok. 2 tyg. Okres wylęgania grypy wynosi 1-4 dni
(średnio 2 dni). U osób dorosłych wydalanie wirusa rozpoczyna się zwykle 1
dzień przed pojawieniem się objawów
i utrzymuje się przez 5-10 dni od ich wystąpienia. U dzieci okres zakaźności to kilka dni przed i nawet powyżej 10 dni po wystąpieniu objawów.
Grypa-
dlaczego taka groźna?
Najczęstsze
powikłania grypy to zapalenie ucha środkowego oraz angina paciorkowcowa. Grypa
może prowadzić również do ciężkich,
niekiedy zagrażających życiu powikłań– zapalenia płuc, zapalenia
mięśnia sercowego czy zapalenia mózgu i
opon mózgowych. Na powikłania szczególnie narażone są dzieci poniżej 2 roku życia, dorośli
w wieku 65 lat lub starsi, kobiety w ciąży oraz osoby w immunosupresji (np. osoby po
przeszczepieniu organu) oraz osoby
przewlekle chore.
Eksperci z
Głównego Inspektoratu Sanitarnego ostrzegają :
Nie
lekceważ grypy. Chroń siebie i innych!
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na grypę?
- Zaszczep siebie i swoich najbliższych przeciw
grypie.
Szczepienie przeciw grypie
W Polsce coroczne szczepienia przeciw grypie zalecane są
przez ekspertów wszystkim osobom powyżej
6 miesiąca życia, a w szczególności:
ü osobom
chorym na choroby przewlekłe
ü zdrowym
dzieciom w wieku od 6 miesiąca życia do 18 roku
ü osobom w wieku
powyżej 55 lat
ü pracownikom
ochrony zdrowia oraz placówek zapewniających opiekę osobom chorym i
niepełnosprawnym
ü pracownikom
wykonującym zawody wymagające ciągłego kontaktu z ludźmi.
Szczepionka
zawiera antygeny 3 aktualnie krążących w środowisku szczepów wirusa. Najlepszym momentem na przyjęcie
szczepionki jest wrzesień lub październik, gdyż daje to ochronę
przez cały okres wzmożonych zachorowań. Szczepić się jednak można przez
cały rok. Nawet wtedy, gdy grypę się już
przechorowało. Grypa sezonowa jest wywoływana
bowiem najczęściej przez jeden z 3 dominujących szczepów wirusa i przechorowanie spowodowane jednym typem
wirusa nie daje odporności wobec pozostałych szczepów. Tak więc zachorować
na grypę można nawet kilka razy w ciągu roku. Sama szczepionka grypy nie
wywołuje, gdyż zawiera fragmenty zabitych wirusów.
Szczepienie
przeciw grypie w ciąży? TAK.
Warto
wiedzieć, że szczepionka przeciw grypie
jest bezpieczna na wszystkich etapach ciąży. Po zaszczepieniu odporność
matki przekazywana jest dziecku poprzez
przeciwciała przechodzące przez łożysko, przez co jest ono chronione przez
pierwsze 6 miesięcy po narodzeniu.
Szczepienie przeciw grypie co roku?
TAK.
Ze względu
na dużą zmienność wirusa grypy skład
wszystkich szczepionek przeciw
grypie co roku ulega zmianie. Dlatego
istnieje konieczność corocznego szczepienia, zwłaszcza w grupach podwyższonego
ryzyka.
Czy
szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna? TAK.
Szczepienie
przeciw grypie jest bezpieczne. Większość niepożądanych odczynów po szczepieniu
jest łagodna i krótkotrwała. Niektórzy pacjenci odczuwają ból głowy, bóle mięśni,
gorączkę, zmęczenie oraz nudności. Te niepożądane odczyny są jednak łagodne i szybko
mijają, w przeciwieństwie do grypy.
Czy wiesz,
że..? Szczepienie szczepionka sezonowa chroni nie tylko przed występującą co
sezon grypą i jej powikłaniami, ale jest niezmiernie istotne ze względu na
fakt, że zmniejsza ryzyko wystąpienia u człowieka podwójnego zakażenia wirusem
grypy ludzkiej i ptasiej, co mogłoby doprowadzić do powstania nowego mutanta
wirusa zdolnego do wywołania pandemii grypy.
- Przestrzegaj zasad higieny!
W czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta
chusteczką jednorazową, następnie
wyrzucaj zużyte chusteczki do kosza na śmieci. Jeśli nie masz chusteczek
jednorazowych pod ręką kichaj i kaszl w zgięcie łokciowe – twoje dłonie nie zostaną skażone wirusem
i nie przeniesiesz go na inne osoby. Jak najczęściej myj ręce wodą
z mydłem.
- Często dokładnie wietrz pomieszczenia.
- Poza domem i w podróży zawsze miej przy sobie żel lub płyn do rąk albo zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu, gdyż warunki podczas podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk.
- W miejscach publicznych, środkach transportu unikaj niepotrzebnego dotykania powierzchni i elementów ich wyposażenia.
- Unikaj bliskiego kontaktu z chorymi oraz bliskiego kontaktu „twarzą w twarz” z innymi ludźmi w transporcie publicznym - zwłaszcza podczas dłuższych podróży. Unikaj masowych zgromadzeń, nie chodź i nie zabieraj dziecka do zatłoczonych miejsc: galerii handlowej czy kościoła w szczycie sezonu zachorowań.
- Noś maseczkę w przypadku
bliskiego kontaktu z chorym na grypę w pomieszczeniu (do
1,5–2 m), co może zmniejszyć ryzyko zachorowania. Maseczkę powinien nosić
także chory na grypę, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia
innych. Maseczki należy często (po każdym kontakcie
z chorym) zmieniać na nowe, a zużyte wyrzucać do kosza. Noszenie
maseczki profilaktycznie na ulicy przez zdrowe osoby nie jest natomiast
zalecane.
- Zadbaj, aby również twoje dziecko przestrzegało powyższych zaleceń.
- Przy
wystąpieniu objawów takich jak gorączka,
bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, kaszel, ból gardła lub duszność ZGŁOŚ
SIĘ DO LEKARZA.
- W przypadku podejrzenia lub
rozpoznania grypy nie idź do pracy, zostań w domu do czasu ustąpienia
objawów!
ROZPOZNANIE
Na podstawie
objawów. W razie wątpliwości lekarz może zlecić badanie laboratoryjne
wydzieliny pobranej jednocześnie z nosa i gardła w celu wykrycia
wirusa grypy – dodatni wynik jest podstawowym kryterium rozpoznania zakażenia
(grypa potwierdzona laboratoryjnie). U zdecydowanej większości chorych
takie badanie nie jest jednak potrzebne, bo nie zmienia podstawowych zasad
postępowania.
LECZENIE
Podstawą
leczenia jest postępowanie objawowe:
1. Zostań w domu, ogranicz kontakt z innymi ludźmi, zwłaszcza z osobami z grupy
zwiększonego ryzyka ciężkiego
przebiegu i powikłań grypy. Odpoczywaj
w łóżku, unikaj wysiłku.
2. Pij duże ilości płynów.
3.W razie gorączki lub bólu głowy, gardła czy mięśni możesz przyjąć leki
przeciwgorączkowe/ przeciwbólowe – paracetamol lub niesteroidowe leki
przeciwzapalne (NLPZ np. ibuprofen). Pamiętaj, że u dzieci i młodzieży do
ukończenia 18. roku życia nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego.
4. W razie potrzeby możesz
zastosować leki przeciwkaszlowe (w
lżejszych przypadkach łyżka miodu przed snem, ale nie u dzieci poniżej 1 roku
życia), leki obkurczające naczynia błony
śluzowej nosa, izotoniczne lub
hipertoniczne roztwory soli do nosa.
5. Powszechnie stosowane leki,
takie jak witamina C i rutozyd, nie
są skuteczne. Nie udowodniono także korzystnego działania leków
homeopatycznych (np. Oscillococcinum).
Leczenie przyczynowe (leki
przeciwwirusowe)
Najskuteczniejsze
są leki nowej generacji aktywne wobec wirusów grypy A i B – tzw. inhibitory
neuraminidazy: zanamivir i oseltamivir. Leki te działają na wirusa grypy, ale jedynie
wtedy, gdy zostaną podane w początkowej fazie choroby, kiedy rzadko są
potrzebne. Leki na grypę są w Polsce
wydawane tylko na receptę, należy rozważyć ich zastosowanie u osób należących do grup ryzyka.
W okresie zwiększonej zapadalności na grypę warto mieć się na baczności. Grypa jest
szczególnie niebezpieczna dla noworodków, osób starszych, osób w immunosupresji
i osób z towarzyszącymi chorobami
przewlekłym. Dlatego osoby z tych grup za wszelką cenę powinny wystrzegać się
zachorowania. Najskuteczniejszą metodą uniknięcia zachorowania i związanych z
nim powikłań jest profilaktyka pod
postacią corocznego szczepienia
poprzedzającego sezon zachorowań na grypę. Szczepionka nie tylko zmniejsza ryzyko
zachorowania na grypę (a jeśli do niego dojdzie – łagodzi przebieg choroby), ale
też zmniejsza ryzyko ciężkiej choroby, hospitalizacji, a nawet śmierci. Dodatkowo przeciwdziała rozprzestrzenianiu się grypy na członków rodziny, znajomych i
inne osoby.
Bibliografia:
https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-zakazne/287-grypa-sezonowa
https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/61825,grypa-i-przeziebienie
GRYPA wskazania do szczepień, możliwe
powikłania pogrypowe. Krajowy Ośrodek ds. Grypy, Polskie Towarzystwo
Medycyny Rodzinnej, 2008
lek. Magdalena Chojnowska
lek. Magdalena Chojnowska