ODRA

ODRA- groźna choroba powraca

W ostatnich latach na całym świecie zwiększa się liczba osób mających poważne zastrzeżenia do celowości i bezpieczeństwa szczepień. Obawa przed szczepionką bywa większa niż przed samym zachorowaniem i ewentualnymi powikłaniami. Dla niektórych osób szczepienie przestaje być ratunkiem przed poważnymi, zagrażającymi życiu chorobami, a staje się złem koniecznym. Antyszczepionkowe nastawienie opiekunów może doprowadzić do powrotu groźnych chorób, które od czasu rozpowszechnienia się szczepień występowały niezwykle rzadko.

Przykładem takiej choroby jest odra.

Odra jest wirusową chorobą wieku dziecięcego, ale może dotykać również dorosłych. Typowo przebiega z wysypką i wysoką gorączką.

Do szerzenia się zakażenia dochodzi drogą kropelkowa oraz przez kontakt z zakaźnymi wydzielinami rozprzestrzenianymi przez chorych podczas kaszlu i kichania.

Okres wylęgania wynosi około 10 dni, a charakterystyczna wysypka pojawia się po około 2 tygodniach od kontaktu z osoba zakażoną. Chory na odrę zakaża osoby z otoczenia od 5 dni przed pojawieniem się wysypki do 3 dni po jej wystąpieniu.

Czy wiesz, że..? Odra jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób wirusowych! 

Po kontakcie z chorym zachoruje ponad 90% osób nieszczepionych. Jedna chora osoba zakaża średnio osiemnaście następnych. Najbardziej narażone na odrę i powikłania po niej, w tym również zgon, są nieuodpornione dzieci. Każda osoba, która nie była szczepiona lub nie przechodziła odry może ulec zakażeniu. Na szczęście po zachorowaniu pozostaje trwała odporność, a więc na odrę można chorować tylko raz.

Jak rozpoznać rozwijającą się chorobę?

Objawy przepowiadające chorobę, tzw. objawy zwiastunowe trwają zazwyczaj kilka dni przed pojawieniem się wysypki.

Objawy zwiastunowe:

- wysoka gorączka, nawet do 40°C
- suchy kaszel (może się utrzymywać 1–2 tygodnie)
- nasilony nieżyt nosa 
- zapalenie spojówek z towarzyszącym obrzękiem powiek, światłowstręt
- u młodszych dzieci możliwe są też wymioty i biegunka

- plamki Koplika czyli szarobiaławe plamki otoczone czerwoną obwódką znajdujące się na błonie śluzowej policzków w pobliżu zębów przedtrzonowych. Pojawiają się 1–2 dni przed wystąpieniem wysypki, a utrzymują się do 1–2 dni po jej wystąpieniu. Jest to objaw charakterystyczny dla odry, ale jego nieobecność nie oznacza braku choroby.

Wysypka o charakterze plamisto grudkowym

Charakterystyczna wysypka występuje u prawie wszystkich chorych. Niewielkie ciemnoczerwone/ fioletowe plamki i grudki z tendencją do zlewania się, zwykle pojawiają się najpierw na głowie (na czole, poniżej linii włosów i za uszami), a następnie stopniowo schodzą na  twarz, szyję, tułów i kończyny. Osutka blednie i zanika po kilku dniach, w takiej samej kolejności, w jakiej się pojawiła, pozostawiając brunatne przebarwienia i delikatne złuszczanie naskórka. Wysypka nie obejmuje skóry owłosionej głowy.

Leczenie

Postępowanie w przypadku osoby chorej na odrę obejmuje leczenie wyłącznie objawowe. Zalecane jest:

ü  stosowanie leków przeciwgorączkowych w razie gorączki

ü  odpoczynek

ü  przebywanie w zaciemnionym pomieszczeniu (ze względu światłowstręt)

ü  prawidłowe nawodnienie i odżywianie

ü  suplementacja witaminy A w razie niedożywienia

Wskazana jest izolacja od innych, zwłaszcza nieszczepionych osób, w celu uniknięcia rozprzestrzenienia zarażenia.

Antybiotyki stosuje się tylko i wyłącznie w przypadku powikłań bakteryjnych.

Na ciężki przebieg choroby i powikłania narażone są źle odżywione małe dzieci, szczególnie te z niedoborami witaminy A oraz osoby z niedoborami odporności.

Możliwe powikłania odry:

- zapalenie ucha środkowego (najczęściej), płuc, mózgu i mięśnia sercowego, drgawki

- wtórne zakażenia bakteryjne

- najgroźniejszym powikłaniem jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) – rzadkie, śmiertelne, postępujące zaburzenie neurodegeneracyjne. Rozwija się na ogół dopiero kilka lub nawet kilkanaście lat po zachorowaniu na odrę.

Zapobieganie

Najskuteczniejszą ochroną przed chorobami zakaźnymi i ich powikłaniami są szczepienia ochronne. Warto pamiętać, że wysoka wyszczepialność w społeczeństwie chroni przed chorobą na zasadzie odporności zbiorowej (tzw. „kokonu”) tych, którzy nie mogą być zaszczepieni np. niemowlęta.

Szczepionka przeciw odrze występuje pod postacią szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince i różyczce (tzw. MMR measles-mumps-rubella). W Polsce i większości innych krajów szczepienie to jest obowiązkowe. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się w 13. miesiącu życia, a dawkę przypominającą w 10. roku życia. Szczepionka na odrę jest bezpieczna i skuteczna w zapobieganiu zachorowaniom. Daje długotrwałą ochronę poszczepienną. Jej skuteczność sięga 95% po podaniu jednej dawki u dziecka w wieku ≥12 miesięcy i 99% po podaniu dwóch dawek. Szczepionka na odrę zawiera żywe, osłabione wirusy, ale nie mogą one wywołać choroby ani zakazić osób postronnych.

Należy podkreślić też fakt, że związek szczepionek z występowaniem autyzmu został wykluczony!

Czy wiesz, że..? Co może zrobić osoba nieszczepiona po kontakcie z osobą chorą na odrę.

Uniknięcie zachorowania jest możliwe. Należy jak najszybciej udać się do lekarza i zapytać o szczepienie poekspozycyjne. Podanie szczepionki w ciągu 72 godzin od kontaktu z chorym może uchronić przed zachorowaniem. Osobom, które mają przeciwskazania do szczepienia należy podać immunoglobulinę. Przyjęcie immunoglobuliny w ciągu 6 dni po kontakcie z chorym na odrę może zapobiec zachorowaniu lub złagodzić przebieg choroby.

Przed wprowadzeniem szczepień, na odrę w Polsce chorowały dziesiątki tysięcy osób rocznie. Po wynalezieniu szczepionki, choroba praktycznie przestała występować na terenie naszego kraju. Mimo wzrostu zachorowań na tę chorobę w Europie, Polska jest krajem o niskim współczynniku zachorowań. I niech tak zostanie. Nie dopuśćmy do powrotu choroby, która w krajach rozwijających się jest jedną z głównych przyczyn zgonów małych dzieci. Pamiętajmy, że dopiero zaszczepienie  95% populacji zapewnia przerwanie transmisji wirusa odry, dlatego zmniejszanie się odsetka zaszczepionych przeciwko odrze dzieci jest główną przyczyną zwiększania się liczby zachorowań.

lek. Magdalena Chojnowska

Bibilografia:

- Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych 2013

- https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-zakazne/289-odra

- https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/89754,zapobieganie-zachorowaniom-na-odre-swinke-i-rozyczke-oraz-profilaktyka-zespolu-rozyczki-wrodzonej-zalecenia-acip

- https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/161726,who-odra-atakuje-europe-polska-na-cenzurowanym

Jak przetrwać zimę?

Jak przetrwać zimę?

Spacery na świeżym powietrzu dobrze wpływają na każdego, niezależnie od wieku. Wyjście na dwór, gdy świeci słońce i jest ciepło to czysta przyjemność. Trudniej zmobilizować się do wyjścia, gdy na zewnątrz mróz, śnieg i wiatr. Pamiętajmy jednak, że zarówno niemowlęta jak i starsze dzieci powinny przebywać na dworze codziennie, bez względu na porę roku i pogodę. Aktywność na chłodnym powietrzu wpływa korzystnie na odporność. Warto więc skorzystać z ferii zimowych i zażyć trochę ruchu na zimnie, ale jak robić to bezpiecznie?

Kiedy rozpocząć spacery, gdy na dworze chłód?

Dziecko powinno wychodzić na świeże powietrze już od pierwszych tygodni życia. Jednak w zimę przebywać na dworze mogą dopiero dzieci po ukończeniu 1. miesiąca życia. Pierwsze spacery z noworodkiem w chłodnej porze roku powinny być krótkie, kilkunastominutowe, wydłużane stopniowo z każdym kolejnym dniem.

Zaleca się poprzedzić je krótką aklimatyzacją w pomieszczeniu czyli tzw. werandowaniem, które należy rozpocząć najlepiej ok.3 tygodnia życia. Niemowlę ubrane tak jak do wyjścia na spacer, leży w wózku na balkonie lub przy szeroko otwartym oknie przez kilkanaście minut. Po co najmniej 7 dniach takiego przyzwyczajania dziecko gotowe jest na pierwszy prawdziwy spacer.

Przy temperaturach powyżej zera możesz wychodzić z dzieckiem na spacer nawet kilka razy dziennie, a w mroźne dni 1- 2 razy. Czas spaceru zależy od wieku. W zimne dni ruchliwe i odpowiednio ubrane dziecko może przebywać na spacerze dłużej niż leżące w wózku niemowlę. Małe dzieci przebywające w czasie spaceru nieruchomo, szybko marzną, dlatego tak ważny jest ich odpowiedni ubiór.

Uważa się, że dzieci do 6. roku życia nie powinny wychodzić na dwór, gdy temperatura na zewnątrz spada poniżej –10 stopni C. Dla starszych, aktywnych dzieci, które spędzają większość spaceru w ruchu, nie ma takich przeciwskazań.

Odpowiednie ubranie

Wychodząc na dwór w zimę, ubierz dziecko tak, żeby zabezpieczyć go przed wychłodzeniem w dni mroźne i przegrzaniem w dni cieplejsze. Jednym słowem ubiór dziecka należy dopasować do temperatury otoczenia, w jakim będzie przebywać. Małe dzieci są szczególnie wrażliwe są na skrajne temperatury, gdyż ich zdolność do termoregulacji jest jeszcze ograniczona.  Zarówno przegrzanie, jak i wyziębienie jest niewskazane. Pamiętaj, że czasie zabaw ruchowych na świeżym powietrzu dziecko powinno ubrane być dosyć lekko.

Jeśli Twoje dziecko jeździ jeszcze w wózku to w zimne, a zwłaszcza mroźne dni  bardzo przydatny jest ocieplany, luźny śpiwór z kapturem lub kombinezon.

Gdy nieprawidłowo ubrane dziecko przebywa przez dłuższy czas na silnym mrozie, może dojść do odmrożeń. Palce u rąk i nóg, uszy czy nos robią się wtedy blado-szare i błyszczące, a dziecko może skarżyć się na pieczenie lub drętwienie. Nie wolno nacierać odmrożonej części ciała. Należy wykąpać dziecko w ciepłej, nie gorącej wodzie. Następnie ubrać, dokładnie okrywając odmrożone kończyny. Można podać coś ciepłego do picia. Jeżeli uczucie pieczenia/ drętwienia przedłuża się należy skonsultować się z lekarzem.

Należy pamiętać o ochronie najbardziej wrażliwych na działanie zimna części ciała, szczególnie narażonych na odmrożenia:

Na dłonie załóż dziecku grube rękawiczki, zabezpieczone przed zsuwaniem się, najlepiej z jednym palcem, a na stopy dodatkową parę ciepłych skarpetek. Głowę chroń dobrze dobraną czapką zakrywającą uszy, a twarz posmaruj cienką warstwą natłuszczającego kremu ochronnego. Podczas długiego spaceru pamiętaj o dosmarowywaniu, zwłaszcza w wietrzne dni.

Wskazówki jak ubierać dziecko w chłodne dni:

ü  Ubierz dziecko tak ciepło jak ubierasz siebie. Jedynie niemowlę, które jeszcze nie chodzi i nie rusza się podczas spaceru powinno być ubrane cieplej o jedną warstwę od rodzica.

ü  Ubiór dostosuj do aktywności dziecka – im jest ona większa, tym lżej ubrane powinno być dziecko.

ü  Unikaj zbyt grubego ubierania dziecka! Najlepszym rozwiązaniem jest ubranie na cebulkę, żeby w razie potrzeby móc zdjąć jedną czy dwie warstwy.

ü  Na zimowe szaleństwa najlepiej wybrać odzież termiczną, która utrzymuje ciepło, ale jednocześnie odprowadza pot i pozwalaj skórze oddychać.

ü  Po zakończeniu aktywności fizycznej załóż dziecku coś cieplejszego.

ü  Warto zaopatrzyć dziecko w drugą parę rękawiczek. Będzie jak znalazł, gdy w wyniku lepienia bałwana lub bitwy na śnieżki pierwsza para zostanie przemoczona.

Właściwy transport

Aby chronić dziecko przed chłodem dochodzącym od dołu wózka, na jego dno połóż jeszcze jedną ciepłą, izolującą warstwę np. materacyk lub koc.

Przewożąc dziecko samochodem, pamiętaj, żeby przed wejściem do pojazdu i zapięciem pasów bezpieczeństwa zdjąć z dziecka grubą kurtkę. Dodatkowa warstwa na ciele dziecka, powoduje, że pasy nie przylegają ściśle do ciała, a tym samym nie będą prawidłowo działać i chronić w razie wypadku czy gwałtownego hamowania. Aby nie dopuścić do wychłodzenia lekko ubranego dziecko w trakcie jazdy samochodem, należy przykryć je kurtką lub kocem.

Czy wiesz, że..? Sanki? Dla starszych dzieci.

Zima w pełni. Śnieg po kolana. Zastanawiasz się czy na spacer zamiast wózka nie wybrać sanek. Niestety, niemowlęta nie powinny być wożone na sankach. W przeciwieństwie do wózka sanki nie chronią dobrze przed zimnem i wiatrem. Zatem, gdy marzysz o spacerach po zaśnieżonych ścieżkach, najlepiej wybierz wózek z możliwością doczepienia płóz do kół.

Jak poznać czy małemu dziecku jest zimno?

Odpowiednio zabezpieczone przed chłodem dziecko na spacerze śpi spokojnie, nie płacze, ma ciepłe rączkami i stopami, jest pogodne.

Najlepszym miernikiem temperatury dziecka jest  jego kark, który powinien być ciepły. Jeśli jest gorący, spocony – dziecko ubrane jest za grubo, jeśli chłodny – zbyt cienko. Nie należy sprawdzać temperatury na rączkach i nóżkach. Ze względu na słabsze krążenie dzieci mogą mieć z natury chłodniejsze (ale nie zimne!) kończyny.

Objawy wychłodzenia u dziecka: zmniejszenie aktywności dziecka, apatia, marmurkowata skóra, zimne dłonie i stopy, sine wargi, płacz.

Objawy przegrzania u dziecka: niepokój dziecka, czerwona i spocona skóra.

Zima to wspaniała okazja do uprawiania sportu na świeżym powietrzu. Pamiętajmy jednak, że aktywność fizyczna na śniegu i lodzie może nie być tak prosta jak się wydaje. 

 

Co musisz wiedzieć, żeby Twoje dziecko bezpiecznie mogło cieszyło się zimą?

Jazda na sankach

• Przed rozpoczęciem sezonu sprawdź czy Wasze sanki dobrze funkcjonują. Sanki powinny mieć solidną konstrukcję, bez ostrych krawędzi i odłamków. Jeśli sanki posiadają kierownicę, upewnij się, że jest dobrze nasmarowana.

• Przez cały czas jazdy na sankach dzieci powinny być nadzorowane przez opiekunów!

• Dzieci w wieku poniżej 5 lat nie powinny jeździć samemu.

• Małe dzieci powinny zjeżdżać oddalone od miejsc zabaw starszych dzieci.

• Dziecko powinno zjeżdżać na sankach w pozycji leżącej lub siedzącej. Niech nigdy nie leży głową w dół! Bezpieczna pozycja podczas jazdy może zapobiec urazowi głowy.

• Dziecko powinno mieć kask. Zwróć uwagę, żeby był to odpowiedni kask: hokejowy, a nie rowerowy.

• Rozsądnie wybieraj miejsce zjazdów. Górka lub stok saneczkowy powinny być puste, bez przeszkód takich jak drzewa czy ogrodzenia. Muszą znajdować się z dala od ulic, parkingów i jakichkolwiek miejsc, gdzie poruszają się samochody. Miejsca zjazdowe powinny być pokryte śniegiem, a nie lodem. Stok nie może być zbyt stromy (nachylenie poniżej 30º). Powinien kończyć się płaskim zjazdem.

• Unikaj jazdy na sankach w zatłoczonych miejscach.

Jazda na nartach i snowboardzie

• Małe dzieci zawsze powinny jeździć pod nadzorem osoby dorosłej. Starszym dzieciom powinien towarzyszyć przynajmniej przyjaciel. Dziecko nie powinno jeździć samo nigdy!

• Wszyscy narciarze i snowboardziści powinni nosić kaski.

• Sprzęt powinien być dostosowany indywidualnie do dziecka. Pamiętaj, żeby przed rozpoczęciem sezonu wyregulować wiązania w nartach w zależności od wagi, wzrostu i stylu jazdy dziecka.

• Snowboardziści powinni nosić rękawice z wbudowanymi ochraniaczami na nadgarstki. Polecane są także ochraniacze na inne części ciała. Taka ochrona może zminimalizować ryzyko złamania.

• Nie zapominaj o ochronie oczu. Zaopatrz dziecko w okulary ochronne i gogle. Pogoda w górach bywa zmienna, więc najlepiej mieć je zawsze przy sobie.

• Dostosuj wybór stoku do umiejętności i doświadczenia dziecka. Unikajcie jazdy w obszarach z drzewami i innymi przeszkodami.

• Unikaj zatłoczonych stoków.

Jazda na łyżwach

• Najbezpieczniejszym miejscem do jazdy na łyżwach jest lodowisko, a nie zamarznięty akwen wodny.

Na lodowisku:

• Pamiętaj, żeby poruszać się w tym samym kierunku co inni. Co jakiś czas należy zmienić kierunek jazdy, zgodnie z podawanymi komunikatami.

• Nie dawaj dziecku gumy do żucia ani cukierków podczas jazdy.

• Na wczesnych etapach nauki jazdy na łyżwach warto zaopatrzyć się w kask i specjalne ochraniacze.

Ochrona przed słońcem     

                                                                                                                                    

Czy na stoku czy w mieście, nie zapominaj, że słońce w zimie może zaszkodzić Ci tak samo jak podczas letnich wakacji. Zwłaszcza, gdy odbija się od śniegu. Nie zapomnij posmarować dziecku twarzy kremem ochronnym z odpowiednio wysokim filtrem. Dodatkowo możecie użyć okularów przeciwsłonecznych lub gogli z filtrem UV.

Wiele dzieci uwielbia zabawy na śniegu. Całe rodziny wybierają się na sanki, narty, łyżwy lub chociażby zwykły spacer. Pamiętajmy jednak, żeby podczas zimowego szaleństwa zachować rozsądek. Dopasujmy ubiór dziecka do pogody i rodzaju aktywności, a spacer w mróz nie będzie nam straszny. Ucząc zaś dziecko od małego jak uprawiać zimowe sporty bezpiecznie, zmniejszymy ryzyko, że wróci z ferii zimowych z nogą czy ręką w gipsie.

lek. Magdalena Chojnowska

Bibliografia:

https://healthychildren.org/English/news/Pages/Winter-Safety.aspx

https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/Pages/Winter-Car-Seat-Safety-Tips.aspx

https://pediatria.mp.pl/pielegnacja/52403,jak-ubierac-male-dziecko

https://pediatria.mp.pl/lista/66067,zabawa-na-powietrzu-w-mrozny-dzien-czy-to-bezpieczne-dla-zdrowia-dziecka 

https://pediatria.mp.pl/pielegnacja/52406,spacery-z-malym-dzieckiem